Το SAFE και η κερκόπορτα που κλείνει με βέτο: Η Ε.Ε βάζει την Τουρκία στις ευρωπαϊκές αμυντικές προμήθειες - Η αντίδραση της Αθήνας
Ανοιξε κι επισήμως η πόρτα για την ένταξη της Τουρκίας στις ευρωπαϊκές αμυντικές προμήθειες. Οπως είχαν προαναγγείλει τα «Π», το Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων της Ε.Ε. ενέκρινε την Τρίτη τον κανονισμό του «SAFE», όπως λέγεται το χρηματοδοτικό πρόγραμμα τετραετούς διάρκειας, στο οποίο θα μπορέσουν να συμμετάσχουν και χώρες εκτός Ε.Ε. Ουσιαστικά, πρόκειται για ένα ευρωπαϊκό Ταμείο 150 δισεκατομμυρίων ευρώ για την άμυνα, με την Τουρκία να πανηγυρίζει που θα επωφεληθεί της δημιουργίας του. Η Ελλάδα κατάφερε να «περάσει» ορισμένες δικλίδες ασφαλείας, ωστόσο ο κίνδυνος να μπει ο «εχθρός» εντός των τειχών... είναι υπαρκτός.
Ανήμερα της αποφράδας επετείου της Αλωσης της Κωνσταντινούπολης, ο υπουργός Αμυνας, Νίκος Δένδιας, μίλησε σε εκδήλωση στον Μυστρά και κατήγγειλε τεχνάσματα Ευρωπαίων με στόχο να βάλουν την Τουρκία από την πίσω πόρτα στην ευρωπαϊκή άμυνα, παρακάμπτοντας την αρχή της ομοφωνίας. «Θα πρότεινα να ονομαστεί ο “κανονισμός της κερκόπορτας”, εφόσον επιχειρηθεί από ορισμένους εταίρους να εφαρμοστεί με τεχνάσματα (...) ειδικά αν αυτό συμβεί, χωρίς να ακυρώσει η τουρκική Εθνοσυνέλευση το casus belli εναντίον της Ελλάδας», είπε με νόημα ο υπουργός. Με τον κυβερνητικό εκπρόσωπο, Παύλο Μαρινάκη, να παίρνει τη σκυτάλη προαναγγέλλοντας εμμέσως πλην σαφώς ελληνικό βέτο: «Δεν μπορούμε να συζητάμε για ένα τέτοιο πρόγραμμα μεταξύ Ευρώπης και Τουρκίας όσο υπάρχει ακόμα το casus belli. Δεν μπορεί να γίνει κάτι χωρίς τη δική μας σύμφωνη γνώμη».
Μέχρι πρότινος, για τέτοιου είδους θέματα απαιτείτο ομοφωνία. Εν προκειμένω, όμως, «ενεργοποιήθηκε» η ειδική πλειοψηφία, με την ευθύνη να βαραίνει κυρίως την Ουγγαρία. Η Ελλάδα δεν θα μπορούσε να μπλοκάρει την υιοθέτηση του πολυσυζητημένου κανονισμού, καθώς το έγγραφο υιοθετήθηκε με ειδική πλειοψηφία. Μάλιστα, συναίνεσαν 26 από τα 27 κράτη-μέλη, συμπεριλαμβανομένης της Κύπρου.
Τουλάχιστον η Ελλάδα, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, κατάφερε να συμπεριληφθεί στο σχετικό έγγραφο της Κομισιόν μια φωτογραφική αναφορά στην Τουρκία (Αρθρο 16) που λέει ότι για να ενταχθεί μια χώρα εκτός Ε.Ε. στο πρόγραμμα θα πρέπει να διασφαλιστεί πως δεν απειλούνται τα συμφέροντα ασφάλειας και άμυνας της Ενωσης και των κρατών-μελών της. Εκεί στηρίζεται και η πρόταση του Κυριάκου Μητσοτάκη προς τον Ταγίπ Ερντογάν για άρση του casus belli. Πηγές του τουρκικού υπουργείου Αμυνας διαμαρτυρήθηκαν για τις εύλογες ανησυχίες της Αθήνας, λέγοντας: «Δυστυχώς έχουμε γίνει μάρτυρες προσπαθειών αποκλεισμού της χώρας μας από την αρχιτεκτονική άμυνας και ασφάλειας της Ε.Ε.».
α)Οι κοινές προμήθειες απαιτούν τουλάχιστον δύο χώρες, εκ των οποίων η μία να είναι κράτος-μέλος που λαμβάνει χρηματοδότηση «SAFE», ενώ η δεύτερη μπορεί να είναι κράτος-μέλος, χώρα της Ευρωπαϊκής Ζώνης Ελεύθερων Συναλλαγών (ΕΖΕΣ), η Ουκρανία ή τρίτη χώρα με Συμφωνία Εταιρικής Σχέσης Ασφάλειας και Αμυνας (Non-Binding Instrument - NBI).
γ) Το 65% των εξαρτημάτων πρέπει να προέρχεται από την Ε.Ε., την ΕΖΕΣ ή την Ουκρανία, ενώ το υπόλοιπο 35% μπορεί να προέρχεται από τρίτες χώρες, εφόσον έχουν υπογράψει NBI ή είναι υποψήφιες για ένταξη. Μέχρι τώρα, η Ε.Ε. έχει υπογράψει NBI με χώρες όπως η Αλβανία, η Ιαπωνία, η Μολδαβία, η Βόρεια Μακεδονία, η Νορβηγία, η Νότια Κορέα και το Ηνωμένο Βασίλειο.
Ανήμερα της αποφράδας επετείου της Αλωσης της Κωνσταντινούπολης, ο υπουργός Αμυνας, Νίκος Δένδιας, μίλησε σε εκδήλωση στον Μυστρά και κατήγγειλε τεχνάσματα Ευρωπαίων με στόχο να βάλουν την Τουρκία από την πίσω πόρτα στην ευρωπαϊκή άμυνα, παρακάμπτοντας την αρχή της ομοφωνίας. «Θα πρότεινα να ονομαστεί ο “κανονισμός της κερκόπορτας”, εφόσον επιχειρηθεί από ορισμένους εταίρους να εφαρμοστεί με τεχνάσματα (...) ειδικά αν αυτό συμβεί, χωρίς να ακυρώσει η τουρκική Εθνοσυνέλευση το casus belli εναντίον της Ελλάδας», είπε με νόημα ο υπουργός. Με τον κυβερνητικό εκπρόσωπο, Παύλο Μαρινάκη, να παίρνει τη σκυτάλη προαναγγέλλοντας εμμέσως πλην σαφώς ελληνικό βέτο: «Δεν μπορούμε να συζητάμε για ένα τέτοιο πρόγραμμα μεταξύ Ευρώπης και Τουρκίας όσο υπάρχει ακόμα το casus belli. Δεν μπορεί να γίνει κάτι χωρίς τη δική μας σύμφωνη γνώμη».
Ειδική πλειοψηφία
Μέχρι πρότινος, για τέτοιου είδους θέματα απαιτείτο ομοφωνία. Εν προκειμένω, όμως, «ενεργοποιήθηκε» η ειδική πλειοψηφία, με την ευθύνη να βαραίνει κυρίως την Ουγγαρία. Η Ελλάδα δεν θα μπορούσε να μπλοκάρει την υιοθέτηση του πολυσυζητημένου κανονισμού, καθώς το έγγραφο υιοθετήθηκε με ειδική πλειοψηφία. Μάλιστα, συναίνεσαν 26 από τα 27 κράτη-μέλη, συμπεριλαμβανομένης της Κύπρου.
Τουλάχιστον η Ελλάδα, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, κατάφερε να συμπεριληφθεί στο σχετικό έγγραφο της Κομισιόν μια φωτογραφική αναφορά στην Τουρκία (Αρθρο 16) που λέει ότι για να ενταχθεί μια χώρα εκτός Ε.Ε. στο πρόγραμμα θα πρέπει να διασφαλιστεί πως δεν απειλούνται τα συμφέροντα ασφάλειας και άμυνας της Ενωσης και των κρατών-μελών της. Εκεί στηρίζεται και η πρόταση του Κυριάκου Μητσοτάκη προς τον Ταγίπ Ερντογάν για άρση του casus belli. Πηγές του τουρκικού υπουργείου Αμυνας διαμαρτυρήθηκαν για τις εύλογες ανησυχίες της Αθήνας, λέγοντας: «Δυστυχώς έχουμε γίνει μάρτυρες προσπαθειών αποκλεισμού της χώρας μας από την αρχιτεκτονική άμυνας και ασφάλειας της Ε.Ε.».
Το πλαίσιο
Σύμφωνα με τον Κανονισμό 7926/25, το «SAFE» θέτει αυστηρούς κανόνες:α)Οι κοινές προμήθειες απαιτούν τουλάχιστον δύο χώρες, εκ των οποίων η μία να είναι κράτος-μέλος που λαμβάνει χρηματοδότηση «SAFE», ενώ η δεύτερη μπορεί να είναι κράτος-μέλος, χώρα της Ευρωπαϊκής Ζώνης Ελεύθερων Συναλλαγών (ΕΖΕΣ), η Ουκρανία ή τρίτη χώρα με Συμφωνία Εταιρικής Σχέσης Ασφάλειας και Αμυνας (Non-Binding Instrument - NBI).
β) Τρίτες χώρες μπορούν να συμμετάσχουν μέσω διμερών ή πολυμερών συμφωνιών, οι οποίες απαιτούν ομοφωνία στο Συμβούλιο της Ε.Ε.
γ) Το 65% των εξαρτημάτων πρέπει να προέρχεται από την Ε.Ε., την ΕΖΕΣ ή την Ουκρανία, ενώ το υπόλοιπο 35% μπορεί να προέρχεται από τρίτες χώρες, εφόσον έχουν υπογράψει NBI ή είναι υποψήφιες για ένταξη. Μέχρι τώρα, η Ε.Ε. έχει υπογράψει NBI με χώρες όπως η Αλβανία, η Ιαπωνία, η Μολδαβία, η Βόρεια Μακεδονία, η Νορβηγία, η Νότια Κορέα και το Ηνωμένο Βασίλειο.
Διμερείς συμφωνίες
Η συμμετοχή τρίτων χωρών στο «SAFE» δεν είναι αυτόματη. Ο κανονισμός που ψηφίστηκε θέτει το γενικό πλαίσιο της διαδικασίας. Θα απαιτούνται, όμως, και διμερείς συμφωνίες της Ε.Ε. με την εκάστοτε τρίτη χώρα. Η Ελλάδα εξαρχής πόνταρε στο άρθρο-κλειδί 212 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ενωσης, που προβλέπει ότι «οι συμφωνίες οικονομικού, χρηματοδοτικού και τεχνικού περιεχομένου της Ενωσης με τους υποψήφιους εταίρους αποφασίζονται με ομοφωνία».Αρα, όταν το εκάστοτε τουρκικό deal με ένα ευρωπαϊκό κράτος φτάσει στο τελικό του στάδιο, τότε η Ελλάδα θα έχει τη δυνατότητα να μπλοκάρει τις εξελίξεις, όπως είπε κι ο Π. Μαρινάκης. Βεβαίως, η άσκηση βέτο από πλευράς Αθήνας θα δυσαρεστήσει Ρώμη και Βερολίνο, που ήδη δρομολογούν αμυντικές συνεργασίες με την Αγκυρα.
Διάσταση απόψεων
Στο μεταξύ, ακόμη παρατηρείται διάσταση απόψεων μεταξύ της Κομισιόν και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου επί του θέματος. Η εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Πάολα Πίνιο, δήλωσε ότι η απόφαση της Κομισιόν να επιλέξει το Αρθρο 122 της Συνθήκης της Ε.Ε. ως νομική βάση για τον κανονισμό του «SAFE» είναι σωστή και νομικά στοιχειοθετημένη.Το εν λόγω άρθρο προβλέπεται για την αντιμετώπιση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης. Στον αντίποδα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο διατείνεται ότι η επιλογή της νομικής βάσης του σχεδίου συνιστά παράκαμψη του Ευρωκοινοβουλίου. Μάλιστα, η πρόεδρος, Ρομπέρτα Μέτσολα, έχει στείλει και σχετική επιστολή προς την πρόεδρο της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Η επιστολή της κ. Μέτσολα παραμένει αναπάντητη...
* Δημοσιεύθηκε στα Παραπολιτικά στις 31 Μαΐου
Content Original Link:
" target="_blank">
