Εγκρίθηκε το πρόγραμμα SAFE για την ευρωπαϊκή άμυνα: Τι είναι και πότε τίθεται σε ισχύ
Σύμφωνα με ευρωπαϊκές διπλωματικές πηγές, το «SAFE» εγκρίθηκε από τους Υπουργούς της ΕΕ με ευρεία πλειοψηφία και χωρίς συζήτηση: όλες οι χώρες ψήφισαν υπέρ εκτός από την Ουγγαρία που απείχε. Την προηγούμενη εβδομάδα τα κράτη-μέλη της ΕΕ (σε επίπεδο πρέσβεων) είχαν καταλήξει σε κατ’ αρχήν συμφωνία για το «SAFE». Η Πολωνική Προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ χαιρέτισε τη συμφωνία αυτή, ως «μεγάλη επιτυχία», σημειώνοντας ότι ο συμβιβασμός επετεύχθη έπειτα από «δύσκολες διαπραγματεύσεις» που κράτησαν δύο μήνες.
Με βάση τη νομοθετική πράξη του «SAFE» που εγκρίθηκε, ανοίγει ο δρόμος για τη συμμετοχή και τρίτων χωρών, όπως η Τουρκία, σε κοινές επενδύσεις στην ευρωπαϊκή άμυνα. Το χρηματοδοτικό εργαλείο SAFE θα παρέχει χαμηλότοκα πολυετή δάνεια, ύψους έως και 150 δισ. ευρώ, τα οποία θα εγγυάται ο προϋπολογισμός της ΕΕ. Τα δάνεια αυτά θα προορίζονται για την κοινή χρηματοδότηση αγορών και εξοπλιστικών έργων σε τομείς όπου η ευρωπαϊκή προσφορά παραμένει ανεπαρκής, όπως η παραγωγή πυραύλων, πυρομαχικών, μη επανδρωμένων αεροσκαφών και αντιαεροπορικών αμυντικών συστημάτων, κ.α..
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Στα δάνεια αυτά θα μπορούν να συμμετάσχουν χώρες εκτός ΕΕ, όπως η Νορβηγία και η Ουκρανία, που έχουν υπογράψει μια εταιρική σχέση άμυνας και ασφάλειας, καθώς και η Βρετανία, η οποία υπέγραψε με την ΕΕ παρόμοια συμφωνία εταιρικής σχέσης στις 19 Μαΐου στο Λονδίνο, καθώς και υποψήφιες προς ένταξη χώρες.
Στην πρόταση υπό έγκριση κανονισμού, προβλέπεται το κόστος των εξαρτημάτων που παράγεται από την ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία (εγκατεστημένη στην ΕΕ, σε χώρα του ΕΟΧ/ΕΖΕΣ ή στην Ουκρανία) να μην είναι μικρότερο από το 65% του συνολικού κόστους του τελικού στρατιωτικού εξοπλισμού. Το υπόλοιπο ποσοστό, έως και 35% μπορεί να προέρχεται από χώρες εκτός ΕΕ, χωρών του ΕΟΧ/ΕΖΕΣ ή της Ουκρανίας.
Διπλωματικές πηγές σημειώνουν ότι για τη συμμετοχή της Τουρκίας, όπως και για όλες τις άλλες υποψήφιες προς ένταξη χώρες, θα πρέπει να συνομολογηθεί μια διαφορετικού τύπου συμφωνία από το Συμβούλιο με ομοφωνία. Για τη συμμετοχή στο SAFE τρίτων χωρών, υπάρχουν ωστόσο δύο δικλείδες ασφαλείας. Στο κείμενο αναφέρεται ρητά ότι καμία χώρα που απειλεί τα συμφέροντα της ΕΕ και άλλη χώρα μέλος της ΕΕ δεν μπoρεί να συμπεριληφθεί σε αυτές. Σύμφωνα με πηγές η πλειοψηφία των χωρών της ΕΕ γνωρίζουν ότι αυτή η αναφορά γίνεται για την Τουρκία.
Επίσης, κατά τις διαπραγματεύσεις, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, που έχει και την ευθύνη της σύναψης των διμερών συμφωνιών που χρειάζονται τα τρίτα κράτη για να συμμετέχουν στο χρηματοδοτικό εργαλείο, δεσμεύτηκε να χρησιμοποιεί ως νομική βάση το άρθρο 212 της συνθήκης για τη λειτουργία της ΕΕ, βάσει του οποίου «οι συμφωνίες οικονομικού, χρηματοδοτικού και τεχνικού περιεχομένου της Ενωσης με τους υποψήφιους εταίρους αποφασίζονται με ομοφωνία». Οι αντιπροσωπείες εκτιμούν ότι η Κομισιόν θα τηρήσει τη δέσμευσή της.
Η Υφυπουργός για Ευρωπαϊκά Θέματα της Κύπρου, Μαριλένα Ραουνά ανέφερε: «Θα ήθελα να υπογραμμίσω ότι ο Κανονισμός SAFE είναι μέρος των προσπαθειών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για να ενισχύσει την αμυντική της βιομηχανία. Είναι μέρος των προσπαθειών μας για στρατηγική αυτονομία. Σε αυτό το πλαίσιο, είναι η Ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία σε όλα τα Κράτη Μέλη που πρέπει να στηριχθεί και να ενισχυθεί. Το δεύτερο σημείο – θα ήταν αδιανόητο να μπορούν να επωφεληθούν στο πλαίσιο αυτό, χώρες οι οποίες δεν σέβονται την ασφάλεια, την κυριαρχία και τα συμφέροντα της Ένωσης και των Κρατών Μελών. Σε αυτό το πλαίσιο, είναι σημαντική η δέσμευση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ότι η οποία περιορισμένη συμμετοχή οντοτήτων σε κοινοπραξίες από τρίτες χώρες, θα γίνει εφόσον προηγηθούν διμερείς συμφωνίες στη βάση του άρθρου 212 των Συνθηκών, και βεβαίως, θα πρέπει να είναι ομονοούντες χώρες οι οποίες σέβονται πλήρως τα συμφέροντα, την κυριαρχία των Κρατών Μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης».
Το «Safe» αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου προγράμματος για τον επανεξοπλισμό της ευρωπαϊκής ηπείρου, του «ReArm Europe», που παρουσίασε στα τέλη Μαρτίου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το οποίο στοχεύει στην κινητοποίηση έως και 800 δισεκατομμυρίων ευρώ.
Τι είναι το πρόγραμμα SAFE για την ευρωπαϊκή άμυνα – Πότε τίθεται σε ισχύ
Την επομένη από τη δημοσίευσή του στην επίσημη εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δηλαδή στις 29 Μαΐου, θα τεθεί ο κανονισμός SAFE. Το SAFE (Δράση για την Ασφάλεια της Ευρώπης), που πρότεινε τον περασμένο Μάρτιο η Κομισιόν, εγκρίθηκε πριν από λίγο από το Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων, στις Βρυξέλλες.
Αποτελεί μέρος του προγράμματος Επανεξοπλισμού της Ευρώπης – Ετοιμότητα 2030 (ReArm Europe- Readiness 2030) συνολικών δαπανών 800 δισ. ευρώ για την επόμενη πενταετία.
Στο επίσημο κείμενο του ευρωπαϊκού Συμβουλίου αναφέρεται:
«Το Συμβούλιο ενέκρινε σήμερα κανονισμό για τη θέσπιση του μέσου Δράσης για την Ασφάλεια για την Ευρώπη (SAFE). Το SAFE είναι ένα νέο χρηματοδοτικό μέσο της ΕΕ που θα στηρίξει εκείνα τα κράτη-μέλη που επιθυμούν να επενδύσουν στην αμυντική βιομηχανική παραγωγή μέσω κοινών προμηθειών, εστιάζοντας σε δυνατότητες προτεραιότητας.
Η SAFE θα χρηματοδοτήσει επείγουσες και μεγάλης κλίμακας επενδύσεις στην ευρωπαϊκή αμυντική τεχνολογική και βιομηχανική βάση (EDTIB). Στόχος είναι να ενισχυθεί η παραγωγική ικανότητα, να διασφαλιστεί ότι ο αμυντικός εξοπλισμός είναι διαθέσιμος όταν χρειάζεται και να αντιμετωπιστούν τα υφιστάμενα κενά ικανότητας – εν τέλει ενισχύοντας τη συνολική αμυντική ετοιμότητα της ΕΕ.
Επιπλέον, το SAFE θα επιτρέψει στην ΕΕ να υποστηρίξει περαιτέρω την Ουκρανία συνδέοντας εξαρχής την αμυντική της βιομηχανία με το μέσο.
Λειτουργία SAFE
Μέσω του SAFE, η ΕΕ θα παράσχει έως και 150 δισεκατομμύρια ευρώ που θα εκταμιευθούν στα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη κατόπιν αιτήματος και βάσει εθνικών σχεδίων. Οι εκταμιεύσεις θα λάβουν τη μορφή δανείων μακράς διάρκειας σε ανταγωνιστικές τιμές, τα οποία θα αποπληρωθούν από τα δικαιούχα κράτη μέλη.
Για να εξασφαλιστούν οικονομίες κλίμακας και διαλειτουργικότητας και να μειωθεί ο πιθανός κατακερματισμός του EDTIB, τα δικαιούχα κράτη μέλη θα πρέπει να προβούν, κατ’ αρχήν, σε κοινές προμήθειες στις οποίες θα συμμετέχουν τουλάχιστον δύο συμμετέχουσες χώρες για να πληρούν τις προϋποθέσεις για τα δάνεια.
Ως απάντηση στην τρέχουσα γεωπολιτική κατάσταση και την επείγουσα ανάγκη για μαζικές επενδύσεις σε αμυντικό εξοπλισμό, το SAFE θα επιτρέψει επίσης προμήθειες που αφορούν μόνο ένα κράτος μέλος για περιορισμένο χρονικό διάστημα.
Συμμετοχή τρίτων χωρών
Το SAFE ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο στη συνεργασία με τρίτες χώρες. Η Ουκρανία και οι χώρες Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου – Ευρωπαϊκής Ζώνης Ελευθέρων Συναλλαγών (ΕΟΧ-ΕΖΕΣ) θα αντιμετωπίζονται με τους ίδιους όρους με τα κράτη-μέλη. Όχι μόνο θα μπορούν να συμμετάσχουν σε κοινές προμήθειες, αλλά θα μπορούν επίσης να αγοράζουν από τις βιομηχανίες τους.
Το SAFE θα επιτρέψει επίσης στις υπό ένταξη χώρες, στις υποψήφιες χώρες, στις πιθανές υποψήφιες χώρες και στις χώρες που έχουν υπογράψει εταιρικές σχέσεις ασφάλειας και άμυνας με την ΕΕ, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, να συμμετάσχουν σε κοινές προμήθειες.
Επιπλέον, το SAFE προσφέρει τη δυνατότητα σύναψης πρόσθετης διμερούς ή πολυμερούς συμφωνίας με αυτά τα τρίτα κράτη, βάσει της οποίας θα μπορούσαν να ανοίξουν οι όροι επιλεξιμότητας.
Επιλέξιμη δράση
Οι επιλέξιμες δραστηριότητες που χρηματοδοτούνται μέσω του SAFE θα σχετίζονται με τον πρώτο κατάλογο τομέων προτεραιότητας που προσδιορίστηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 6 Μαρτίου 2025 και θα χωριστούν σε δύο κατηγορίες αμυντικών προϊόντων:
- πυρομαχικά και πυραύλους, συστήματα πυροβολικού, συμπεριλαμβανομένων δυνατοτήτων κρούσης βαθιάς ακρίβειας, τις δυνατότητες επίγειας μάχης και τα συστήματα υποστήριξής τους, συμπεριλαμβανομένου του εξοπλισμού στρατιωτών και των όπλων πεζικού, προστασία υποδομής ζωτικής σημασίας, στρατιωτική κινητικότητα
- συστήματα εναέριας και πυραυλικής άμυνας, θαλάσσιες επιφανειακές και υποβρύχιες δυνατότητες, drones και συστήματα anti-drone, στρατηγικές δυνατότητες όπως ενδεικτικά η στρατηγική αερομεταφορά, ο ανεφοδιασμός αέρα-αέρος και τα συστήματα C4ISTAR, καθώς και διαστημικά μέσα και υπηρεσίες, προστασία διαστημικών περιουσιακών στοιχείων, τεχνητή νοημοσύνη και ηλεκτρονικός πόλεμος.
Τα αμυντικά προϊόντα που ανήκουν στην κατηγορία 2 θα υπόκεινται σε αυστηρότερους όρους επιλεξιμότητας, που απαιτούν από τους ανάδοχους να έχουν τη δυνατότητα να αποφασίζουν για τον ορισμό, την προσαρμογή και την εξέλιξη του σχεδιασμού του αμυντικού προϊόντος που προμηθεύεται.
Και για τις δύο κατηγορίες προϊόντων, οι συμβάσεις προμηθειών θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι το κόστος των εξαρτημάτων προέλευσης εκτός της ΕΕ, των κρατών ΕΟΧ-ΕΖΕΣ και της Ουκρανίας δεν υπερβαίνει το 35 % του εκτιμώμενου κόστους των εξαρτημάτων του τελικού προϊόντος.
Η ΕΕ έχει δεσμευτεί να ενισχύσει περαιτέρω και να εμβαθύνει τη διατλαντική συνεργασία και δέσμευση για την ασφάλεια και την άμυνα, καθώς και τη συμπληρωματικότητα με το ΝΑΤΟ.
Σε αυτό το πλαίσιο, η SAFE θα προσπαθήσει να ενισχύσει τη διαλειτουργικότητα, να συνεχίσει τη βιομηχανική συνεργασία και να εξασφαλίσει αμοιβαία πρόσβαση σε τεχνολογίες αιχμής με αξιόπιστους εταίρους.
Επόμενα βήματα
Το SAFE θα τεθεί σε ισχύ την επόμενη ημέρα από τη δημοσίευσή του στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δηλαδή στις 29 Μαΐου 2025.
Τι προηγήθηκε
Στα συμπεράσματά του της 6ης Μαρτίου 2025, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τόνισε ότι η Ευρώπη πρέπει να γίνει πιο κυρίαρχη και πιο υπεύθυνη για την άμυνά της και καλύτερα εξοπλισμένη για να ενεργεί και να αντιμετωπίζει αυτόνομα τις άμεσες και μελλοντικές προκλήσεις και απειλές.
Σε εκείνο το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο όλα τα κράτη μέλη δεσμεύτηκαν να ενισχύσουν τη συνολική αμυντική τους ετοιμότητα, μειώνοντας τις στρατηγικές εξαρτήσεις, αντιμετωπίζοντας παράλληλα κρίσιμα κενά ικανότητας και ενισχύοντας ανάλογα το EDTIB, ώστε η ΕΕ να είναι σε θέση να προμηθεύει καλύτερα εξοπλισμό στις ποσότητες και με τον επιταχυνόμενο ρυθμό που απαιτείται.
Το SAFE είναι ο πρώτος πυλώνας του Σχεδίου ReArm Europe/Readiness 2030 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το οποίο προτείνει τη μόχλευση άνω των 800 δισεκατομμυρίων ευρώ σε αμυντικές δαπάνες.
Οι άλλοι πυλώνες είναι:
- ενίσχυση της εθνικής αμυντικής χρηματοδότησης με την ενεργοποίηση της εθνικής ρήτρας διαφυγής του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης
- να καταστούν πιο ευέλικτα τα μέσα της ΕΕ, όπως τα ταμεία συνοχής, ώστε να επιτραπούν μεγαλύτερες αμυντικές επενδύσεις
- συμπλήρωση της δημόσιας χρηματοδότησης με συνεισφορές από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων
- κινητοποίηση ιδιωτικού κεφαλαίου
Ειδήσεις Σήμερα
- Ντέιβιντ Μπέκαμ: Η κόρη του, Χάρπερ τον μακιγιάρει και γίνεται viral… στο TikTok – «Δείχνει πανέμορφος», λέει η Βικτόρια [βίντεο]
- «Ελληνικό FBI »: Εξαρθρώθηκαν 29 εγκληματικές οργανώσεις σε 7 μήνες στην Βόρεια Ελλάδα
- Λαβρόφ κατά Μερτς: Καταδεικνύεται το επίπεδο των ανθρώπων που έχουν ανέλθει στην εξουσία σε ηγετικές ευρωπαϊκές χώρες
- Θεσσαλονίκη: Στο αυτόφωρο μητέρα μετά από καταγγελία του γιού της – «Προσπάθησε να με πνίξει»
Content Original Link:
" target="_blank">
