Χοσέ Μουχίκα: Ο αντάρτης που έγινε παγκόσμιο σύμβολο
Στις 8 Οκτωβρίου 1969, μια ομάδα ανταρτών εισήλθε στη μικρή πόλη της Ουρουγουάης, το Πάντο. Κατέλαβαν το αστυνομικό τμήμα, το δημαρχείο και το τηλεφωνικό κέντρο, ενώ στη συνέχεια λήστεψαν αρκετές τράπεζες, πριν βρεθούν αντιμέτωποι με τις ένοπλες στρατιωτικές δυνάμεις και εκδιωχθούν. Πέντε άνθρωποι σκοτώθηκαν, μεταξύ των οποίων και ένας πολίτης.
Ενας από τους ηγέτες της αντάρτικης ομάδας ήταν και ο Χοσέ Μουχίκα, ο οποίος 40 χρόνια αργότερα έγινε πρόεδρος της Ουρουγουάης. Ο Μουχίκα, ο οποίος πέθανε σε ηλικία 89 ετών, ξεχώριζε από πολλούς πολιτικούς επειδή δώριζε το 90% του μισθού του σε φιλανθρωπικούς σκοπούς και επειδή συνέχιζε να ζει στο μικρό κτήμα του έξω από την πρωτεύουσα, οδηγώντας ένα παλιό VW Beetle. Ο αποκαλούμενος El Pepe από τους περισσότερους Ουρουγουανούς, ήταν ευρέως γνωστός ως «ο φτωχότερος πρόεδρος στον κόσμο».
Τον θάνατό του ανακοίνωσε ο νυν πρόεδρος της Ουρουγουάης, Γιαμαντού Ορσι, τέσσερις μήνες αφότου ο Μουχίκα είχε αποφασίσει να σταματήσει τη θεραπεία για τον καρκίνο του οισοφάγου και να περάσει τις τελευταίες του ημέρες στον ξενώνα του, στο λιτό αγρόκτημα που διατηρούσε στα περίχωρα του Μοντεβιδέο. «Πρόεδρος, ακτιβιστής, καθοδηγητής και ηγέτης», έγραψε ο Ορσι για τον πολιτικό του μέντορα. «Σε ευχαριστούμε για όλα όσα μας έδωσες».
Con profundo dolor comunicamos que falleció nuestro compañero Pepe Mujica. Presidente, militante, referente y conductor. Te vamos a extrañar mucho Viejo querido. Gracias por todo lo que nos diste y por tu profundo amor por tu pueblo.
— Yamandú Orsi (@OrsiYamandu) May 13, 2025
Ο Μουχίκα είχε διαγνωστεί πριν από περίπου έναν χρόνο με καρκίνο του οισοφάγου. Αν και η θεραπεία του αρχικά περιόρισε τον όγκο, μια υποκείμενη αυτοάνοση πάθηση επιδείνωσε την κατάστασή του. Τον Ιανουάριο, ο γιατρός του ανακοίνωσε πως ο καρκίνος είχε επανεμφανιστεί και είχε εξαπλωθεί στο ήπαρ. «Ηξερε ότι βρισκόταν στις τελευταίες του ώρες», δήλωσε ο Φερνάντο Περέιρα, πρόεδρος του κόμματος του Μουχίκα, ο οποίος τον επισκέφθηκε λίγες ημέρες πριν από τον θάνατό του.
Από αντάρτης σε παγκόσμιο σύμβολο
Ο Μουχίκα ξεκίνησε την πολιτική του πορεία ως μέλος της αριστερής και αντάρτικης οργάνωσης Tupamaros τη δεκαετία του 1960, συμμετέχοντας σε ληστείες τραπεζών, απαγωγές και τοποθέτηση βομβών με στόχο την ανατροπή του καθεστώτος και τη δημιουργία μιας επαναστατικής κυβέρνησης. Συνελήφθη και φυλακίστηκε για σχεδόν 15 χρόνια, από τα οποία τα 10 πέρασε στην απομόνωση, ενώ υπέφερε ακόμη βασανιστήρια και εξευτελισμους. «Τα χρόνια στη φυλακή είχα πολύ χρόνο να σκεφτώ και να γνωριστώ με τον εαυτό μου. Με άλλαξαν ίσως λίγο. Αλλά βασικά παραμένω ο ίδιος» έλεγε σε ένα ντοκιμαντέρ της γερμανικής τηλεόρασης, πριν από 10 ακριβώς χρόνια, με την αποχώρησή του από την προεδρία.
Μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας το 1985, αποφυλακίστηκε και εντάχθηκε στην πολιτική ζωή της χώρας μέσω του κόμματος «Ευρύ Μέτωπο», ενός συνασπισμού αριστερών και κεντροαριστερών δυνάμεων. Το 2005 έγινε υπουργός Γεωργίας και το 2010 εξελέγη πρόεδρος της Ουρουγουάης με ποσοστό 52%.
Κατά τη διάρκεια της θητείας του (2010-2015), οδήγησε τη χώρα σε σημαντικές κοινωνικές μεταρρυθμίσεις, οι οποίες γνώρισαν διεθνή απήχηση. Νομιμοποίησε την κάνναβη, τις αμβλώσεις και τους γάμους των ομοφύλων ζευγαριών. Υπό την ηγεσία του, η Ουρουγουάη κατέστη πρωτοπόρος στην παραγωγή ανανεώσιμης ενέργειας, φτάνοντας στο σημείο να καλύπτει το 98% της ηλεκτρικής της κατανάλωσης από πράσινες πηγές.
Το υψηλό αξίωμα δεν άλλαξε πολύ τον Μουχίκα. Απέφυγε την επίσημη κατοικία του στο Μοντεβιδέο για την ερειπωμένη φάρμα του με τα λουλούδια. Αντί για την προεδρική αυτοκινητοπομπή, συχνά πήγαινε στη δουλειά με το Volkswagen Beetle του 1987. Ντυνόταν άνετα και δώριζε σχεδόν όλο τον μισθό του σε φιλανθρωπικές οργανώσεις. Χαρακτηριστικά είχε πει: «Με έκαναν να φαίνομαι σαν φτωχός πρόεδρος, αλλά οι πραγματικά φτωχοί είναι αυτοί που έχουν ανάγκη από παλάτια για να πιουν ένα τσάι».
Η διεθνής αποδοχή και η κριτική
Ο Μουχίκα έγινε σύμβολο λιτής διακυβέρνησης και ουμανισμού, κερδίζοντας τον σεβασμό τόσο απλών πολιτών όσο και παγκόσμιων ηγετών. Ωστόσο, η θητεία του δεν ήταν ανέφελη… Η αντιπολίτευση τον κατηγορούσε συχνά για αύξηση της εγκληματικότητας και δημοσιονομικά ελλείμματα. Ορισμένοι συντηρητικοί τον επέκριναν για τις φιλελεύθερες πολιτικές του και τη στάση του απέναντι στην ελίτ.
Παρά τις αντιπαραθέσεις, αποχώρησε από την προεδρία με σημαντική δημοτικότητα (60%) και χωρίς δυνατότητα επανεκλογής λόγω συνταγματικών περιορισμών. Ωστόσο, συνέχισε να ασκεί επιρροή ως γερουσιαστής μέχρι το 2018 (τη χρονιά που κυκλοφόρησε μια ταινία για τη ζωή του, El Pepe, Una Vida Suprema), καθώς και σε συζητήσεις και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπου ο ριζοσπαστικός ιδεαλισμός του βρήκε ένα νέο και μεγάλο νεανικό ακροατήριο.
«Η ζωή είναι μια όμορφη περιπέτεια και ένα θαύμα», έλεγε πάντα. «Είμαστε πολύ επικεντρωμένοι στον πλούτο και όχι στην ευτυχία. Εστιάζουμε μόνο στο να κάνουμε πράγματα και, πριν το καταλάβεις, η ζωή σε έχει προσπεράσει».
Την ώρα, λοιπόν, που η κυβέρνηση της Ουρουγουάης κήρυξε τριήμερο εθνικό πένθος, μηνύματα αποχαιρετισμού έφταναν από κάθε γωνιά του κόσμου. Ο πρόεδρος της Κολομβίας, Γκουστάβο Πέτρο, τον χαρακτήρισε «μεγάλο επαναστάτη». Ο Εβο Μοράλες, πρώην πρόεδρος της Βολιβίας, μίλησε για κοινό πένθος ολόκληρης της Λατινικής Αμερικής. Η πρόεδρος του Μεξικού, Κλαούντια Σεϊνμπάουμ, τον αποκάλεσε «παράδειγμα για τη Λατινική Αμερική και τον κόσμο». Το υπουργείο Εξωτερικών της Βραζιλίας τον τίμησε ως «έναν από τους σημαντικότερους ανθρωπιστές της εποχής μας».
Με πληροφορίες από Guardian και AP
Content Original Link:
" target="_blank">
