«Το Ιράν δεν είναι Συρία»
To ενδεχόμενο μιας ευρύτερης αποσταθεροποίησης, που θα έφερνε ο κλονισμός του καθεστώτος της Τεχεράνης, προκαλεί ανησυχία στην Τουρκία. Η Αγκυρα δεν επιθυμεί αλλαγή του status quo στο Ιράν. Αυτός είναι και ο λόγος που ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, με δηλώσεις του, τάχθηκε στο πλευρό του Ιράν, τονίζοντας ότι «είναι απολύτως φυσικό, θεμιτό και νόμιμο για το Ιράν να αμυνθεί απέναντι σε αυτόν τον τραμπουκισμό και την κρατική τρομοκρατία του Ισραήλ».
Παρά τις διαφορές που υπάρχουν σε διπλωματικό, θρησκευτικό και πολιτικό επίπεδο ανάμεσα στο Ιράν και την Τουρκία, αναλυτές της γειτονικής χώρας σημειώνουν πως μεταξύ των δύο υφίσταται μια «σχέση ισορροπίας, σταθερότητας αλλά και ανταγωνισμού».
Κυβερνητικοί αξιωματούχοι στην Τουρκία εκτιμούν ότι η χώρα δεν πρέπει να χάσει τη γεωστρατηγική σημασία που έχει, ως αντίβαρο του ΝΑΤΟ και της Δύσης έναντι του Ιράν. Παράλληλα, υπάρχει ανησυχία πως η συνέχιση των συγκρούσεων μπορεί να προκαλέσουν νέο προσφυγικό κύμα προς την Τουρκία, γεγονός για το οποίο έχουν ήδη ληφθεί προληπτικά μέτρα.
«Ούτε η Τουρκία ούτε άλλες χώρες της περιοχής επιθυμούν αλλαγή καθεστώτος στο Ιράν. Το χάος, το προσφυγικό κύμα, οι ενδεχόμενες ακραίες ενέργειες εκ των έσω – όλα αυτά είναι εξελίξεις που καμία περιφερειακή δύναμη δεν θα ήθελε. Νομίζω ότι αυτή είναι και η σκέψη της Αγκυρας», εκτιμά ο Σολί Οζέλ, ανώτερος συνεργάτης στο Ινστιτούτο Montaigne και καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Kadir Has της Κωνσταντινούπολης.
Από την πλευρά του, ο Τσετινέρ Τσετίν, διευθυντής Διεθνών και Αμυντικών Ειδήσεων στο τηλεοπτικό δίκτυο Haberturk, επισημαίνει πως «το Ιράν δεν είναι Συρία, ούτε θα γίνει Ιράκ. Οποιαδήποτε αλλαγή καθεστώτος δεν αναμένεται να ενισχύσει την τουρκική επιρροή». Οπως λέει: «Οι Πέρσες έχουν βαθιά ιστορία, μυθολογία και είναι σιίτες. Η Τουρκία, αντιθέτως, υποστηρίζει το σουνιτικό Ισλάμ και επιχειρεί να ενισχύσει την επιρροή της στον αραβικό κόσμο».
Οσον αφορά το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, η Αγκυρα δεν διαφωνεί με την ανάπτυξή του για ενεργειακούς σκοπούς. Αλλωστε, και η ίδια κατασκευάζει, με ρωσική συνεργασία, τον πυρηνικό σταθμό του Ακούγιου. Ωστόσο, δεν θα ήθελε η Τεχεράνη να αποκτήσει πυρηνικό οπλοστάσιο, καθώς αυτό θα άλλαζε την ισορροπία ισχύος έναντι των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων.
Σύμφωνα με οικονομικούς αναλυτές, μέσω άτυπων δικτύων (κυρίως στην Κλειστή Αγορά της Κωνσταντινούπολης) πραγματοποιούνται ετήσιες μεταφορές χρημάτων προς το Ιράν ύψους περίπου 30 δισ. δολαρίων.
Παρά τη σκληρή ρητορική κατά του Ισραήλ, η Τουρκία διατηρεί ψύχραιμη στάση στο πεδίο. Ενδεικτικό είναι το περιστατικό με την –κατά πληροφορίες– παραβίαση τουρκικού εναέριου χώρου από ισραηλινά μαχητικά τις ημέρες των επιθέσεων κατά του Ιράν. Ανώτεροι Τούρκοι αξιωματούχοι έσπευσαν να δηλώσουν πως η παραβίαση έγινε κατά λάθος και ότι μόλις τα τουρκικά μαχητικά επικοινώνησαν με τους Ισραηλινούς πιλότους, εκείνοι αποχώρησαν. Λίγες ημέρες αργότερα, το τουρκικό υπουργείο Αμυνας διέψευσε την πληροφορία.
Δεν φαίνεται να υπάρχει ανησυχία για σοβαρή επιδείνωση των σχέσεων με το Ισραήλ, καθώς –σύμφωνα με τουρκικές πηγές– αξιωματούχοι των δύο χωρών έχουν πραγματοποιήσει επαφές στο Μπακού και αλλού, καταλήγοντας σε συμφωνίες για τη διαχείριση πιθανών εντάσεων.
Ο κ. Οζέλ παρατηρεί: «Στο παρελθόν δεν υπήρχε το ενδεχόμενο σύγκρουσης Τουρκίας – Ισραήλ. Μετά τη Συρία, αυτό άλλαξε. Η ρητορική κλιμακώνεται. Κάποιοι Ισραηλινοί πολιτικοί, όπως ο νυν υπουργός Αμυνας Κατζ, έχουν τη συνήθεια να “πατούν τον κάλο”. Ωστόσο, οι διπλωματικές σχέσεις και το εμπόριο συνεχίζονται. Το πετρέλαιο του Αζερμπαϊτζάν ρέει στο Ισραήλ μέσω της Τουρκίας. Η κατάσταση ελέγχεται – προς το παρόν. Δεν είναι βέβαιο όμως τι θα γίνει αν η ένταση αυξηθεί. Στην Τουρκία ακούγονται ακόμα και σενάρια επίθεσης του Ισραήλ στο τουρκικό έδαφος, κάτι που στο παρελθόν δεν είχε τεθεί ποτέ στο τραπέζι, παρά τη σκληρή ρητορική».
Ο κ. Τσετίν εκτιμά πως το Ιράν ενδέχεται να προσπαθήσει να εξαγάγει την κρίση, επιδιώκοντας να «παίξει σκάκι για να σωθεί». Συγκεκριμένα, δεν αποκλείει μια επίθεση κατά του Αζερμπαϊτζάν, λόγω των στενών του δεσμών με το Ισραήλ, ή την ενεργοποίηση της Χεζμπολάχ εντός της Συρίας με στόχο την αποσταθεροποίηση.
Οι δοσοληψίες
Πέρα όμως από τη γεωπολιτική, σημαντική είναι και η οικονομική διάσταση. Οι κυρώσεις και οι περιορισμοί που έχουν επιβληθεί στο Ιράν για τις χρηματοπιστωτικές του συναλλαγές έχουν προσφέρει σημαντικά οικονομικά οφέλη στην Τουρκία. Σύμφωνα με οικονομικούς αναλυτές, μέσω άτυπων δικτύων (κυρίως στην Κλειστή Αγορά της Κωνσταντινούπολης) πραγματοποιούνται ετήσιες μεταφορές χρημάτων προς το Ιράν ύψους περίπου 30 δισ. δολαρίων. Παράλληλα, προϊόντα που εισάγονται από το εξωτερικό στην Τουρκία διοχετεύονται στο Ιράν, παρακάμπτοντας τις κυρώσεις – ενισχύοντας έτσι την τουρκική οικονομία.
Τέλος, ο κ. Οζέλ αναφέρεται στις πιθανές κινήσεις του προέδρου των ΗΠΑ: «Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει τι θα κάνει ο Τραμπ. Δεν ξέρουμε ποιος του ψιθυρίζει στο αυτί. Είναι αδαής και δεν έχει εικόνα των συνεπειών των επιλογών του. Ακούει πρώτα αυτούς που ζητούν σκληρή στάση, μετά τους μετριοπαθείς. Τώρα λέει ότι θα αποφασίσει σε δύο εβδομάδες, αλλά αύριο μπορεί να αλλάξει γνώμη. Πώς μπορούμε να προβλέψουμε τις εξελίξεις;».
Content Original Link:
" target="_blank">
