Χοσέ Μουχίκα: Ο αντάρτης με τα χρυσάνθεμα πίστευε ότι το μίσος μάς κάνει πιο ηλίθιους
«Εγώ δεν νιώθω φτωχός. Φτωχός είναι όποιος αγωνίζεται να διατηρήσει ένα πολυτελές επίπεδο ζωής, επιθυμώντας όλο και περισσότερα υλικά αγαθά». Στα πέρατα του κόσμου έγινε γνωστός ως ο «φτωχότερος πρόεδρος», έναν χαρακτηρισμό που ποτέ δεν αισθάνθηκε κομμάτι δικό του. Στον δικό του αξιακό κώδικα η πολιτική καριέρα ήταν αδιανόητο να συνδεθεί με τον πλουτισμό και να απομακρυνθεί από τον άδολο και ανιδιοτελή αγώνα. Ο Χοσέ Μουχίκα έζησε για να προσφέρει. Χωρίς αστερίσκους.
«Ο πρόεδρος είναι ένας υψηλός αξιωματούχος που εκλέγεται για να πραγματοποιεί μία λειτουργία. Δεν είναι βασιλιάς, δεν είναι θεός. Δεν είναι κάποιος σαμάνος σε κάποια φυλή ώστε να γνωρίζει τα πάντα.
Χοσέ Μουχίκα: «Το να είμαι πρόεδρος δεν είναι θυσία, είναι καθήκον»
Είναι ένας δημόσιος υπάλληλος που ζει για να εξυπηρετεί τους πολίτες. Νομίζω ότι ο ιδανικός τρόπος ζωής για έναν πρόεδρο είναι να ζει όπως η πλειοψηφία του κόσμου για τον οποίο εκλέχθηκε να υπηρετήσει», συνήθιζε να λέει στις συνεντεύξεις του.
«Έχω έναν τρόπο ζωής που δεν πρόκειται να τον αλλάξω επειδή είμαι πρόεδρος. Κερδίζω περισσότερα από όσα χρειάζομαι, ακόμα κι αν αυτά τα χρήματα δεν ήταν αρκετά για άλλους προέδρους. Για ‘μένα, το να είμαι πρόεδρος δεν είναι θυσία, είναι καθήκον».
Photo Credits: REUTERS/Andres Stapff/File Photo
Ένιωθε ευτυχισμένος με τα λίγα. Επέλεξε να μην έχει πολλά υπάρχοντα ώστε να μπορεί να ζει όπως ο ίδιος ήθελε. «Μπορεί να φαίνομαι ως ένας εκκεντρικός γέρος, αλλά επιτρέψτε μου να ζω όπως εγώ έχω επιλέξει να νιώθω ευτυχισμένος».
Τα πρώτα χρόνια στο ανθοπωλείο της μητέρας του στο Μοντεβιδέο
Ήταν μόλις 8 ετών όταν πέθανε ο πατέρας του. Ο Χοσέ Μουχίκα μεγάλωσε με τη μητέρα του, από την οποία όπως είχε δηλώσει «κληρονόμησε» το πάθος του για την πολιτική, καθώς και για τα βιβλία και την καλλιέργεια της γης.
Τα πρώτα χρόνια της ζωής του τα πέρασε μέσα στο ανθοπωλείο της μητέρας του, σε μια φτωχική γειτονιά του Μοντεβιδέο. Κοντά στην εφηβεία άρχισε να κατανοεί το βάθος της ταξικής ανισότητας.
«Ένιωσε εξοργισμένος από το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών και γοητευμένος από την επανάσταση στην Κούβα», έλεγαν οι παλιοί σύντροφοί του. Ο Χοσέ Μουχίκα στράφηκε στο αντάρτικο για να επιφέρει την πολυπόθητη πολιτική αλλαγή.
«Στις αρχές της δεκαετίας του 1960, ο Μουχίκα ήταν ανάμεσα σε πολλούς νέους που θεωρούσαν τον ένοπλο αγώνα από επιθυμητό έως αναπόφευκτο», δήλωσε ο Πάμπλο Μπρούμ, ιθύνων νους για τη συγγραφή βιβλίου σχετικά με τη ζωή του πρώην προέδρου της Ουρουγουάης, Χοσέ Μουχίκα.
Εποχή Tupamaros, φυλάκιση και βασανιστήρια
Ο Μουχίκα εντάχθηκε στο Εθνικό Απελευθερωτικό Κίνημα, μια επαναστατική ομάδα ευρέως γνωστή ως Tupamaros. Τα μέλη της πραγματοποίησαν βομβιστικές επιθέσεις, ληστείες τραπεζών και απαγωγές και το 1969 κατέλαβαν για λίγο την πόλη Πάντο της Ουρουγουάης.
Δεν κατάφεραν ποτέ να καταλάβουν την εξουσία και το 1970 ο Μουχίκα συνελήφθη μετά από ανταλλαγή πυροβολισμών με την αστυνομία κατά την οποία τραυματίστηκε σοβαρά.
Όσο ανάρρωνε εντός της φυλακής, σχεδίαζε την απόδρασή του μαζί με τους συγκρατούμενους του Tupamaros. Κατασκεύασαν μια σήραγγα μήκους 130 μέτρων σε ένα σπίτι απέναντι από τη φυλακή, η οποία επέτρεψε στον Μουχίκα και σε άλλους 105 αντάρτες να αποδράσουν.
Το σχέδιό τους απέτυχε παταγωδώς. Ο Χοσέ Μουχίκα συνελήφθη. Ξυλοκοπήθηκε, βασανίστηκε και πετάχτηκε στην απομόνωση. Τα επόμενα 14 χρόνια τα πέρασε πίσω από τα κάγκελα της φυλακής.
Ο Μουχίκα «πέρασε αυτά τα χρόνια στη φυλακή προσπαθώντας να μορφωθεί, προσπαθώντας να κατανοήσει το πολιτικό σύστημα, τον κόσμο, αλλά και να καταλάβει ποιος ήταν», λέει ο Μαουρίτσιο Ραμπουφέτι, ουρουγουανός δημοσιογράφος που έγραψε τη βιογραφία του.
Ο νέος πρόεδρος της Ουρουγουάης
Αποφυλακίστηκε το 1985. Εξελέγη βουλευτής και γερουσιαστής. Το 2005 έγινε υπουργός στην πρώτη κυβέρνηση του Φρέντε Άμπλιο, του αριστερού συνασπισμού της Ουρουγουάης, πριν γίνει πρόεδρος της Ουρουγουάης το 2010.
Ήταν τότε 74 ετών. Ήταν τότε ένας άγνωστος που έμελλε να αλλάξει τη χώρα του και να αποτελέσει φωτεινό παράδειγμα αυταπάρνησης σε καιρούς ταραγμένους.
Photo Credits: REUTERS/Andres Stapff/File Photo
Το πρώτο δείγμα γραφής ήρθε το βράδυ του εκλογικού θριάμβου του. Τα ποσοστά ήταν σαρωτικά κι όμως εκείνος ανέβηκε στο βήμα κι αρνήθηκε να πανηγυρίσει ενώ από κάτω το συγκεντρωμένο πλήθος ξεσπούσε σε χειροκροτήματα.
Ο Χοσέ Μουχίκα ζήτησε συγγνώμη από τον ηττημένο συνυποψήφιο επειδή χρησιμοποίησε σκληρή ρητορική κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας. «Αύριο, θα περπατήσουμε μαζί».
«Ήταν μία πολύ επιτυχημένη προεδρία. Εκείνα τα χρόνια, έγινε σούπερ σταρ στη μικρή χώρα της Ουρουγουάης. Την έβαλε στον χάρτη για πολλούς ανθρώπους. Βοήθησε να διασφαλιστεί ότι η Ουρουγουάη θα γινόταν μια σταθερή χώρα με ισχυρούς θεσμούς. Κατάλαβε ότι οι Ουρουγουανοί δεν ήθελαν μάχη αλλά, μάλλον, ειρήνη και σταθερότητα», δηλώνει ο Ραμπουφέτι.
Η προοδευτική ατζέντα
Ο Μουχίκα προώθησε προοδευτικά μέτρα προκαλώντας αίσθηση στη Λατινική Αμερική, ανάμεσά τους την αποποινικοποίηση της χρήσης κάνναβης –κάτι χωρίς προηγούμενο παγκοσμίως το 2013–, τη νομιμοποίηση της άμβλωσης, την κατοχύρωση του δικαιώματος ομόφυλων ζευγαριών να παντρεύονται.
«Η έκτρωση είναι τόσο παλιά όσο ο κόσμος. Ο γάμος μεταξύ ομόφυλων, επίσης. Είχαμε τον Ιούλιο Καίσαρα, τον Μεγάλο Αλέξανδρο, η ομοφυλοφιλία δεν είναι σημείο των μοντέρνων καιρών μας, είναι πολύ πιο παλιά από ό,τι νομίζουμε. Είναι μία αντικειμενική πραγματικότητα που υπάρχει. Για εμάς, το να μη την νομιμοποιούμε θα ήταν σα να βασανίζουμε άσκοπα αυτούς τους ανθρώπους», έλεγε.
Photo Credits: REUTERS/Pablo La Rosa/File Photo
Κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησής του η οικονομία της Ουρουγουάης αναπτύχθηκε με μέσο ετήσιο ρυθμό 5,4%, η φτώχεια μειώθηκε και η ανεργία παρέμεινε σε χαμηλά επίπεδα.
Με τη στάση και τα έργα του, κατάφερε να γίνει η μικρή του νοτιοαμερικανική χώρα μια από τις πιο υγιείς και πιο ανθεκτικές δημοκρατίες στον πλανήτη.
«Κυβερνούμε την παγκοσμιοποίηση ή μας κυβερνά η παγκοσμιοποίηση; Είναι δυνατόν να μιλήσουμε για αλληλεγγύη και να πούμε ότι είμαστε όλοι μαζί σε μια οικονομία βασισμένη στον αδίστακτο ανταγωνισμό; Πόσο μακριά επεκτείνεται η αδελφοσύνη μας;», αναρωτιόταν.
Και συνέχιζε: «Αυτό που γνωρίζω είναι ότι όσοι προασπίζονται τη δημοκρατία βρίσκονται στον κόσμο για να διασφαλίσουν ότι κανείς δεν θα είναι πιο ίσος από τους άλλους».
Στο αγρόκτημα με τα χρυσάνθεμα
Κατά τη διάρκεια της μοναδικής προεδρικής θητείας του αρνήθηκε να μετακομίσει στο προεδρικό μέγαρο, όπως ακριβώς έκαναν οι προκάτοχοί του. Για τον Μουχίκα ένα στρώμα για να ξαπλώνει τα βράδια, ήταν αρκετό για να «διασφαλίσει» την ευτυχία του.
Δεν έφυγε ποτέ από τη φάρμα που ανήκε στη γυναίκα του, τη Λουτσία Τοπολάνσκι. Μαζί, καλλιεργούσαν χρυσάνθεμα με τα οποία προμήθευαν τα καταστήματα της ντόπιας αγοράς, έχοντας για παρέα την ακρωτηριασμένη σκυλίτσα τους, τη Μανουέλα.
Photo Credits: REUTERS/Andres Stapff
«Ζούσε σε ένα πολύ απλό σπίτι φτιαγμένο από τούβλα ή τσιμεντόλιθους», ανέφερε ο Ραμπουφέτι. «Η στέγη είναι φτιαγμένη από λαμαρίνα. Υπάρχει μια μικρή κουζίνα, μια κρεβατοκάμαρα και ένα μπάνιο. Μπορείς να τα δεις όλα από την μπροστινή πόρτα».
Ο Μουχίκα, πιστός στις αρχές του, δεν ξεχνούσε να επαναλαμβάνει ότι οι «αριστεροί πρέπει να έχουν μεγάλη καρδιά και μικρή τσέπη». Ενστερνιζόμενος την ιδέα ότι η «πολιτική δεν είναι επάγγελμα, είναι πάθος.
Κι αν δεν είναι για το κοινό καλό, τότε είναι απάτη», ο Χοσέ Μουχίκα δώριζε το 90% του μισθού του σε φιλανθρωπίες και κυκλοφορούσε με ένα μπλε Volkswagen Beetle του 1987 το οποίο ήταν και το μοναδικό περιουσιακό στοιχείο του.
Photo Credits: EPA/IVAN FRANCO
Η αποχώρηση από την ενεργό πολιτική δράση
Μετά την αποχώρησή του από την προεδρία το 2015, επανήλθε για λίγο στη Γερουσία, αλλά παραιτήθηκε οριστικά το 2020, επικαλούμενος λόγους υγείας και προχωρημένης ηλικίας. «Αγαπώ την πολιτική, αλλά αγαπώ περισσότερο τη ζωή», είχε δηλώσει συγκινητικά στο κοινοβούλιο, αποσπώντας χειροκροτήματα από φίλους και αντιπάλους.
Το 2024 διαγνώστηκε με καρκίνο του οισοφάγου, ο οποίος αργότερα επεκτάθηκε στο ήπαρ. Παρότι αρχικά ανταποκρίθηκε στη θεραπεία, η κατάσταση επιδεινώθηκε τους τελευταίους μήνες.
Όπως είχε αναφέρει δημόσια η σύζυγός του, ο Μουχίκα δεχόταν μόνο παρηγορητική αγωγή. Λίγες εβδομάδες πριν από τον θάνατό του είχε δηλώσει: «Ειλικρινά, πεθαίνω. Ο κύκλος μου έκλεισε.
Ο πολεμιστής έχει δικαίωμα στην ξεκούραση. Να με αφήσουν ήσυχο. Να μην μου ζητούν άλλες συνεντεύξεις, ούτε άλλα πράγματα».
Στην τελευταία συνέντευξη που παραχώρησε στο BBC τον περασμένο Νοέμβριο, είπε: «Γνωρίζει κανείς ότι ο θάνατος είναι αναπόφευκτος. Και ίσως είναι σαν το αλάτι της ζωής».
«Η ζωή μου έδωσε ένα σκληρό μάθημα. Το μίσος απλώς μας κάνει όλους πιο ηλίθιους»
«Νιώθουμε βαθιά θλίψη για τον θάνατο του αγαπημένου μας Πέπε Μουχίκα, παραδείγματος για τη Λατινική Αμερική και για τον κόσμο ολόκληρο για τη σοφία του, για τη σκέψη του και για την απλότητά του», δήλωσε η πρόεδρος του Μεξικού Κλαούδια Σέινμπαουμ εκφράζοντας εξ ονόματος του μεξικανικού λαού «την οδύνη μας και τα συλλυπητήριά μας στην οικογένειά του, στους φίλους του και στον λαό της Ουρουγουάης».
Ο Χοσέ Μουχίκα ήταν έτοιμος από καιρό για τη δική του μετάβαση. Μια εσωτερική μετατόπιση, απότοκο των δυσκολιών και του αγώνα του.
«Στον δικό μου κήπο, δεν φυτεύω πλέον τους σπόρους του μίσους», είχε πει σε ομιλία του το 2020, ανακοινώνοντας την απόσυρσή του από την ενεργό πολιτική. «Η ζωή μου έδωσε ένα σκληρό μάθημα. Το μίσος απλώς μας κάνει όλους πιο ηλίθιους».
Photo Credits: REUTERS/Pablo La Rosa/File Photo
Ο Μουχίκα είχε πολεμήσει και είχε παραμερίσει δαίμονες. Συμφιλιωμένος με το παρόν του, ήθελε το τέλος να μην παρεκκλίνει στο ελάχιστο από το δικό του «μεσοδιάστημα».
Στο ταπεινό του αγρόκτημα, εκεί θέλησε να ταφεί, δίπλα στη Μανουέλα. «Εδώ θα πεθάνω. Εξω, υπάρχει μια γιγάντια σεκόγια. Εκεί είναι θαμμένη η Μανουέλα. Φτιάχνω τα χαρτιά για να με θάψουν κι εμένα εκεί. Αυτό είναι όλο. Θέλω να πω αντίο στους συμπατριώτες μου.
Είναι εύκολο να σέβεσαι εκείνους που σκέφτονται όπως εσύ, όμως πρέπει να μάθεις ότι το θεμέλιο της δημοκρατίας είναι ο σεβασμός σε εκείνους που σκέφτονται διαφορετικά (…) Σας φιλώ όλους».
Content Original Link:
" target="_blank">
