Ευρωάμυνα: Στα χαρακώματα Ευρωκοινοβούλιο, Κομισιόν για τις συμφωνίες - Ορους για Τουρκία ζητούν Ελλάδα, Κύπρος
Η διάθεση των κονδυλίων του προγράμματος SAFE ύψους 150 δισεκατομμυρίων ευρώ προκαλεί ένταση στις Βρυξέλλες σε διάφορα επίπεδα. Το πρώτο αφορά τη σύναψη συμφωνιών για την ευρωπαϊκή άμυνα της ΕΕ με τις υποψήφιες προς ένταξη χώρες, μια εκ των οποίων είναι η Τουρκία. Η Αθήνα και η Λευκωσία πιέζουν για να περιληφθούν όροι και προϋποθέσεις για τη συμμετοχή της Τουρκίας αλλά όπως φαίνεται οι τελικές αποφάσεις θα ληφθούν με ειδική πλειοψηφία και όχι με ομοφωνία.
Η Αγκυρα επιθυμεί διακαώς να συμμετάσχει στα ευρωπαϊκά εξοπλιστικά προγράμματα και το ίδιο θέλει η πλειονότητα των κρατών-μελών της ΕΕ, με αποτέλεσμα οι ελληνικές θέσεις να μην βρίσκουν ευήκοα ώτα, ωστόσο και άλλες χώρες, όπως η Γαλλία, δεν αντιμετωπίζουν θετικά τη νέα σχέση Τουρκίας – ΕΕ. Και αυτό επειδή η πόρτα για τις τρίτες χώρες δεν θα ανοίξει μόνο για την Τουρκία, αλλά και για τις ΗΠΑ που θα απειλήσουν άμεσα τις πωλήσεις όπλων αυτών των κρατών.
Σε αυτό το πλαίσιο ο Κυριάκος Μητσοτάκης ζήτησε από την Τουρκία να άρει το casus belli συνδέοντάς το με τις διαπραγματεύσεις που γίνονται για την ευρωπαϊκή άμυνα. Μάλιστα δήλωσε ότι θα θέσει το θέμα στην επικείμενη συνάντησή του με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στο περιθώριο του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας – Τουρκίας. «Υπάρχει και μια πρόβλεψη, η οποία δεν έχει αναδειχθεί επαρκώς, ότι για να μπορέσει η ΕΕ να συνάψει οποιαδήποτε συμφωνία με τρίτο κράτος-μέλος, υποψήφιο εν προκειμένω, απαιτείται η σύμφωνη γνώμη όλων των κρατών-μελών» δήλωσε.
Η συμφωνία που δεν απαιτεί ομοφωνία
Σημέρα Τρίτη 27 Μαΐου το Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων αναμένεται να επικυρώσει τον κανονισμό του SAFE σύμφωνα με όσα συμφωνήθηκαν στο συμβούλιο των μόνιμων αντιπροσώπων (Coreper). Η ημερομηνία αυτή αποτελεί και την τελευταία ίσως ευκαιρία για την Ελλάδα να διεκδικήσει ανταλλάγματα έναντι της Τουρκίας, καθώς η ομοφωνία μοιάζει χαμένη.
Και αυτό γιατί επιπλέον στο κείμενο συμπερασμάτων του Συμβουλίου της 20ής Μαρτίου περιλαμβάνεται η λίστα των πιθανών εταίρων, στην οποία συγκαταλέγονται χώρες όπως οι ΗΠΑ, η Βρετανία, ο Καναδάς, η Νορβηγία και η Τουρκία. Ενώ δίπλα σε κάθε χώρα καταγράφονται οι συμφωνίες που υπογράφηκαν ή αναμένεται να υπογραφούν, στην Τουρκία αναφέρεται ότι η ΕΕ θα συνεχίσει να εργάζεται εποικοδομητικά προκειμένου να αναπτυχθεί μια αμοιβαία επωφελής συνεργασία (mutually beneficial partnership).
Σύμφωνα με ενημερωμένες κοινοτικές πηγές, η διατύπωση αυτή εξυπηρέτησε την επιλογή να μην περάσουν τη συμφωνία με την Τουρκία ως συμφωνία άμυνας και ασφάλειας αλλά ως εμπορική-βιομηχανική συμφωνία, η οποία δεν απαιτεί ομοφωνία αλλά ειδική πλειοψηφία. Παρ’ όλα αυτά αναμένεται να τεθούν αιρεσιμότητες στο τελικό κείμενο και να απαιτηθούν υποχωρήσεις από την πλευρά της Τουρκίας, ώστε να μην υπάρξουν κερδισμένοι και χαμένοι. Το παιχνίδι είναι δύσκολο γιατί οι ανάγκες είναι αμείλικτες. Εκτιμάται ότι ακόμα και αν η ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία ξεκινούσε άμεσα και μαζικά να παράγει θα χρειαζόταν πάνω από 20 έτη για να φτάσει στο απαιτούμενο σημείο, άρα οι γραμμές παραγωγής θα πρέπει να ενισχυθούν από χώρες εκτός ΕΕ.
Η θεσμική κόντρα Κομισιόν με Ευρωκοινοβούλιο
Το δεύτερο σημείο τριβής είναι η θεσμική κόντρα που έχει ξεσπάσει ανάμεσα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την επιλογή της Κομισιόν να κάνει χρήση του άρθρου 122 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ενωσης, έτσι ώστε να παρακάμψει το Κοινοβούλιο στη διαδικασία εφαρμογής του SAFE.
Το ζήτημα μάλιστα απασχόλησε τόσο τις επιμέρους επιτροπές (JURY και BUDG) όσο και τη νομική υπηρεσία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, οδηγώντας την πρόεδρό του,Ρομπέρτα Μέτσολα, να στείλει επιστολή, την οποία φέρνει στη δημοσιότητα «Το Βήμα», προς την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και τον πρόεδρο του Συμβουλίου, ζητώντας την αλλαγή της νομικής βάσης του Κανονισμού για την Αμυνα, ώστε να περιληφθεί και το Κοινοβούλιο στη λήψη της απόφασης. Αυτό τελικά δεν συνέβη, η σχετική άρνηση όμως ανοίγει τον δρόμο για προσφυγή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κατά της Επιτροπής και του Συμβουλίου στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.
Σύμφωνα μάλιστα με τον ευρωβουλευτή της Αριστεράς Νικόλα Φαραντούρη, ενδεχομένως ο λόγος που η Κομισιόν αποφάσισε να παρακάμψει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στη διαδικασία για το SAFE να είναι η πρόσφατη έκθεση του σώματος σχετικά με την κατάσταση του κράτους δικαίου στην Τουρκία, η οποία ήταν «κόλαφος» και «πάγωσε» την ενταξιακή πορεία της γειτονικής χώρας.
Κινητοποίηση κομμάτων και αντιδράσεις
Συγκεκριμένα, η εξίσωση στο κείμενο του σχεδίου Κανονισμού των τρίτων χωρών που βρίσκονται σε ενταξιακή πορεία (όπως η Τουρκία) με τις λεγόμενες «ομονοούσες χώρες» (Ηνωμένο Βασίλειο, Νορβηγία, Ισλανδία κ.λπ.), για τις οποίες δεν προβλέπονται ειδικές δικλίδες για τη συμμετοχή τους, η οποία αναφέρεται στο προοίμιο του Κανονισμού στα άρθρα 17 και 23, ανοίγει τον δρόμο για τη συμμετοχή της Τουρκίας στη διαδικασία.
Οπως όμως αναρωτιέται ο κ. Φαραντούρης, «πώς είναι δυνατόν να θεωρείται «ομονοούσα» (likeminded) χώρα η Τουρκία, ακόμη κι αν έχει το καθεστώς υποψηφίας προς ένταξη, όταν απειλεί με πόλεμο την Ελλάδα και κατέχει στρατιωτικά τη μισή Κύπρο; Ακόμη και στην πρόσφατη Εκθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου έχει μόνο 6% ταύτιση με τα κράτη-μέλη της ΕΕ». Ανάλογες αντιδράσεις καταγράφονται και από τους ευρωσοσιαλιστές, και ο αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Γιάννης Μανιάτης προετοιμάζει κινητοποίηση δυνάμεων από σχεδόν όλα τα κόμματα.
Δεν είναι πρωτοφανές το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να στρέφεται δικαστικά κατά της Κομισιόν, ωστόσο είναι η πρώτη φορά που το διακύβευμα είναι η αγνόησή του στη λήψη αποφάσεων. Η αντιπαράθεση είναι περισσότερο πολιτική παρά δικαστική και σύμφωνα με έγκυρες πηγές αν η υπόθεση φτάσει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο το πιθανότερο είναι να δικαιωθεί η Κομισιόν, διότι έχει το δικαίωμα να λάβει αυτή την απόφαση που ισοδυναμεί με έκδοση Προεδρικού Διατάγματος στο επίπεδο ενός κράτους.
Από την πλευρά της, η Επιτροπή υπεραμύνεται της επιλογής της, χαρακτηρίζοντας τη συγκυρία «εξαιρετική» λόγω της αυξημένης γεωπολιτικής απειλής και υπενθυμίζει ότι η ίδια νομική βάση είχε χρησιμοποιηθεί κατά την πανδημία της COVID-19 αλλά και κατά την ενεργειακή κρίση.
Μάλιστα ο αρμόδιος επίτροπος Αμυνας και Διαστήματος, Αντριους Κουμπίλιους, γνωστοποίησε πως το Συμβούλιο ενδέχεται να εγκρίνει το σχέδιο μέχρι τα τέλη Μαΐου, ενώ οι πρώτες εκταμιεύσεις είναι πιθανό να ξεκινήσουν πριν το τέλος του 2025.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, μέσω της προέδρου του, υποστηρίζει όμως ότι αυτή η νομική βάση δεν είναι κατάλληλη για ένα τόσο σημαντικό χρηματοδοτικό πρόγραμμα και ότι υπονομεύει τη δημοκρατική νομιμότητα της ΕΕ. Η διαμάχη μεταξύ Κομισιόν και Ευρωκοινοβουλίου επαναφέρει στο προσκήνιο το ζήτημα του δημοκρατικού ελέγχου στην Ενωση, ειδικά όταν διακυβεύονται δισεκατομμύρια και μακροπρόθεσμες στρατηγικές αποφάσεις.
Content Original Link:
" target="_blank">
