Πόσο κοντά βρίσκεται το Ιράν σε κλείσιμο των Στενών του Ορμούζ και ποιες οι επιπτώσεις για την παγκόσμια οικονομία και την Ελλάδα
Διαβάστε: Ανησυχία στην Αθήνα για ενδεχόμενο κλείσιμο των Στενών του Ορμούζ - Ακριβότερες μετακινήσεις, αέριο και ρεύμα
Η απειλή ότι το Ιράν θα επιχειρήσει να αποκλείσει τα εξαιρετικά στρατηγικά Στενά του Ορμούζ επανεμφανίστηκε εν μέσω της σύγκρουσης που έχει πλέον ξεσπάσει με το Ισραήλ. Με την πάροδο του χρόνου, το Ιράν έχει ενισχύσει σημαντικά τις στρατιωτικές του δυνατότητες στην περιοχή, διαθέτοντας πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη, καθώς και μέσα για να δυσκολέψει τη ναυσιπλοΐα στο σημείο. Ωστόσο, υπάρχουν αμφιβολίες για το πόσο έχουν επηρεαστεί αυτές οι ικανότητες από τα ισραηλινά πλήγματα, αλλά και για το αν το Ιράν θα επιλέξει τελικά να προχωρήσει σε ένα τόσο ριψοκίνδυνο βήμα με παγκόσμιες συνέπειες.
Τα Στενά του Ορμούζ στο επίκεντρο της κρίσης Ιράν-Ισραήλ
Η απειλή του Ιράν να κλείσει τα Στενά του Ορμούζ δεν είναι κάτι καινούργιο, όμως επανέρχεται συχνά σε περιόδους έντασης, όπως η τρέχουσα κλιμάκωση της σύγκρουσης με το Ισραήλ. Ο Esmail Kosari, μέλος του ιρανικού κοινοβουλίου και επικεφαλής της κοινοβουλευτικής επιτροπής άμυνας και εθνικής ασφάλειας, ο οποίος είναι επίσης ταξίαρχος στο Σώμα Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης, ανέφερε πρόσφατα πως το κλείσιμο των Στενών εξετάζεται σοβαρά από το Ιράν. Ωστόσο, οι επίσημες ναυτιλιακές πηγές και οι διεθνείς παρατηρητές διαψεύδουν προς το παρόν οποιαδήποτε αλλαγή στη ροή της ναυσιπλοΐας.
Τα Στενά του Ορμούζ είναι μια θαλάσσια δίοδος μόλις 20 ναυτικών μιλίων στο στενότερο σημείο του, με σημαντικό μέρος να ανήκει στα εθνικά ύδατα του Ιράν, ενώ το υπόλοιπο ανήκει στο Σουλτανάτο του Ομάν. Η διαχείριση της κυκλοφορίας γίνεται μέσω δύο καθιερωμένων ναυτιλιακών λωρίδων πλάτους δύο μιλίων η καθεμία, μέσα από τις οποίες διέρχονται κάθε μήνα περίπου 3.000 πλοία, μεταφέροντας περίπου το ένα πέμπτο της παγκόσμιας πετρελαϊκής παραγωγής. Η στρατηγική σημασία του στενού είναι τεράστια, αφού από εκεί περνάει και ένα μεγάλο ποσοστό των φορτίων υγρού φυσικού αερίου (LNG) από την περιοχή του Περσικού Κόλπου.
Παρά τις απειλές, προς το παρόν η ναυτιλιακή κυκλοφορία συνεχίζεται απρόσκοπτα, όπως επιβεβαιώνουν και οι αρμόδιες υπηρεσίες όπως το Κοινό Κέντρο Ναυτιλιακών Πληροφοριών του Ηνωμένου Βασιλείου (UKMTO) αλλά και διεθνείς εταιρείες ναυτικής ασφάλειας όπως η Ambrey και η Hapag-Lloyd. Από στρατιωτικής πλευράς, το Ιράν έχει αυξήσει σημαντικά τις δυνατότητές του, επενδύοντας σε πυραυλικά συστήματα και μη επανδρωμένα αεροσκάφη, που θεωρητικά θα μπορούσαν να δυσκολέψουν την ελεύθερη διέλευση. Ωστόσο, ο ρόλος των ΗΠΑ και άλλων ξένων δυνάμεων στην περιοχή, που πραγματοποιούν τακτικές περιπολίες και ασκήσεις, καθιστά κάθε προσπάθεια αποκλεισμού ιδιαίτερα ριψοκίνδυνη. Το ενδεχόμενο έναρξης μιας ευρείας ναυτικής σύγκρουσης θα μπορούσε να επιφέρει καταστροφικές συνέπειες σε όλο τον κόσμο, κάτι που και το ίδιο το Ιράν καλείται να ζυγίσει. Επιπλέον, ο αποκλεισμός της θαλάσσιας οδού θα έπληττε άμεσα τα έσοδα του Ιράν από τις ενεργειακές εξαγωγές, δεδομένου ότι μεγάλο μέρος της μεταφοράς πετρελαίου και φυσικού αερίου περνά μέσα από αυτήν την οδό. Παράλληλα, μια τέτοια κίνηση θα μπορούσε να αποξενώσει βασικούς εμπορικούς εταίρους, όπως η Κίνα, η οποία δεν επιθυμεί διακοπή της ροής πετρελαίου και έχει σημαντικά οικονομικά συμφέροντα στην περιοχή, σύμφωνα με το CNBC.
Πόσο «κινδυνεύει» το LNG από την κλιμάκωση της έντασης στη Μέση Ανατολή
Το Κατάρ παραμένει ο βασικός παίκτης στις εξαγωγές LNG το 2024, κατέχοντας σχεδόν το 19% της παγκόσμιας προσφοράς, ενώ τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ενισχύουν τη θέση της Μέσης Ανατολής ως κέντρο ενεργειακής τροφοδοσίας. Ωστόσο, η ένταση που κλιμακώνεται στην περιοχή απειλεί να ανατρέψει τις ισορροπίες στις διεθνείς αγορές. Η πιθανότητα κλεισίματος των Στενών του Ορμούζ από το Ιράν, που αποτελεί κρίσιμη δίοδο για τις εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου, θα πυροδοτούσε ραγδαία αύξηση των τιμών, δημιουργώντας νέο σοβαρό ενεργειακό «σοκ». Η ζήτηση ενέργειας προβλέπεται να αυξηθεί περαιτέρω με την έλευση του καλοκαιριού και τα κύματα καύσωνα, καθιστώντας την κατάσταση ακόμα πιο εύθραυστη.
Επιπλέον, η πρόσφατη διακοπή λειτουργίας δύο ισραηλινών κοιτασμάτων φυσικού αερίου, λόγω φόβων για ιρανικές επιθέσεις, επηρεάζει άμεσα την Αίγυπτο, σημαντικό πελάτη του Ισραήλ για φυσικό αέριο. Η Αίγυπτος, που ήδη καλύπτει μεγάλο μέρος των αναγκών της από ένα μόνο τερματικό σταθμό LNG, βρίσκεται σε κατάσταση αυξημένης έκθεσης, ειδικά ενόψει καλοκαιριού. Η αυξημένη ζήτηση για LNG θα γίνει ακόμα πιο έντονη μόλις λειτουργήσουν οι τρεις νέες πλωτές μονάδες αποθήκευσης και επαναεριοποίησης (FSRUs), που θα επιτρέψουν μεγαλύτερες εισαγωγές.
Για να αντιμετωπίσει την ενεργειακή πίεση, η Αίγυπτος έχει ήδη ξεκινήσει να αυξάνει τη χρήση πετρελαίου στην ηλεκτροπαραγωγή και να περιορίζει τη βιομηχανική παραγωγή λιπασμάτων, μειώνοντας την κατανάλωση φυσικού αερίου. Ωστόσο, η εξάρτησή της από τις spot αγορές LNG θα ενταθεί, αυξάνοντας τον διεθνή ανταγωνισμό και πιέζοντας περαιτέρω τις τιμές. Παρά τις ανησυχίες, το ενδεχόμενο κλεισίματος των Στενών του Ορμούζ θεωρείται μάλλον απίθανο, λόγω των σοβαρών συνεπειών που θα είχε για συμμάχους του Ιράν, όπως η Κίνα, και των επιχειρησιακών δυσκολιών που θα αντιμετώπιζε μια τέτοια ενέργεια. Ωστόσο, μέχρι να επέλθει αποκλιμάκωση, η αγορά LNG θα παραμείνει σε κατάσταση έντονης αβεβαιότητας. Πέρα από τα Στενά του Ορμούζ, το θαλάσσιο πέρασμα του Μπαμπ ελ Μαντέμπ, που ελέγχει τη δίοδο προς τη Διώρυγα του Σουέζ, αποτελεί μια ακόμη πηγή ανησυχίας. Οι συχνές επιθέσεις από τους Χούθι, συμμάχους του Ιράν, στα πλοία που διέρχονται από την περιοχή, απειλούν να διαταράξουν τη μεταφορά πετρελαίου και LNG προς τη Μεσόγειο. Η ένταση στη Μέση Ανατολή έχει ήδη οδηγήσει σε σημαντικές αυξήσεις των τιμών: το πετρέλαιο Brent ξεπέρασε τα 74 δολάρια ανά βαρέλι με ημερήσια άνοδο άνω του 7%, ενώ το φυσικό αέριο στην Ευρώπη (TTF) σημείωσε άνοδο πάνω από 6% μέσα σε μία μέρα, αντανακλώντας τις ανησυχίες για την ενεργειακή επάρκεια και σταθερότητα. Συνολικά, η αγορά LNG βρίσκεται σε επιφυλακή, καθώς η γεωπολιτική αστάθεια στην περιοχή και οι διακοπές στην παραγωγή φυσικού αερίου ενισχύουν την πίεση στη ζήτηση και την προσφορά, διαμορφώνοντας ένα σκηνικό αβεβαιότητας που θα επηρεάσει τις τιμές και τη διαθεσιμότητα LNG τουλάχιστον μέχρι να υπάρξει ουσιαστική αποκλιμάκωση.
Οι οικονομικές επιπτώσεις ενός ενδεχόμενου κλεισίματος των Στενών του Ορμούζ για την Ελλάδα
Η απειλή αποκλεισμού των Στενών του Ορμούζ από το Ιράν προκαλεί έντονη ανησυχία όχι μόνο σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά και στην Ελλάδα, λόγω των σημαντικών επιπτώσεων που μπορεί να έχει στην ενεργειακή ασφάλεια και την οικονομία της χώρας. Η Ευρώπη εισάγει πετρέλαιο και υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) από τα κράτη του Κόλπου Σαουδική Αραβία, Κατάρ, ΗΑΕ, μεγάλο μέρος του οποίου ταξιδεύει μέσω των Στενών του Ορμούζ. Εάν το Ιράν τα αποκλείσει, οι παγκόσμιες τιμές του πετρελαίου θα εκτοξευθούν και η Ευρώπη θα μπορούσε να αντιμετωπίσει ενεργειακές ελλείψεις, ιδίως στις χώρες που εξαρτώνται από τα καύσιμα της Μέσης Ανατολής, με αυτό να προκαλεί ένα οικονομικό σοκ.
Ακόμη, για την ναυτιλία και το εμπόριο, τα Στενά αποτελούν βασική οδό. Η διαταραχή θα μπορούσε να καθυστερήσει τις ευρωπαϊκές εισαγωγές πρώτων υλών, ηλεκτρονικών και καταναλωτικών αγαθών, επηρεάζοντας τις αλυσίδες εφοδιασμού. Τα ασφάλιστρα για τη ναυτιλία θα μπορούσαν να εκτοξευθούν, αυξάνοντας το κόστος για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις και τους καταναλωτές. Σε επίπεδο ασφάλειας, η πιθανότητα στρατιωτικής κλιμάκωσης λόγω αποκλεισμού του Στενού φέρνει στην επιφάνεια τον κίνδυνο ευρύτερης περιφερειακής σύγκρουσης, στην οποία θα μπορούσαν να εμπλακούν οι ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ και κράτη της ΕΕ όπως η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο.
Από την άλλη, η Ελλάδα, ως μέρος της ευρωπαϊκής κοινότητας και ενεργός παίκτης στο ναυτιλιακό και ενεργειακό πεδίο, δεν μπορεί να μείνει ανεπηρέαστη από μια τέτοια εξέλιξη. Η διακοπή της ροής πετρελαίου και φυσικού αερίου μέσω του Στενού θα οδηγήσει σε εκτόξευση των τιμών στις διεθνείς αγορές ενέργειας, γεγονός που θα αυξήσει τον πληθωρισμό και το ενεργειακό κόστος στην Ελλάδα και την Ευρώπη γενικότερα. Το ενεργειακό σοκ θα επηρεάσει καίρια τους τομείς της μεταποίησης, των μεταφορών και της γεωργίας, δημιουργώντας μια αλυσιδωτή αντίδραση που θα διαταράξει την οικονομική σταθερότητα. Παράλληλα, οι ευρωπαϊκές αλυσίδες εφοδιασμού θα υποστούν καθυστερήσεις, καθώς το κόστος των θαλάσσιων μεταφορών θα αυξηθεί λόγω των αυξημένων ασφαλίστρων και των περιορισμών στην ναυσιπλοΐα.
Ο υπουργός Οικονομικών, Κυριάκος Πιερρακάκης, τόνισε χθες πως η ελληνική κυβέρνηση παρακολουθεί στενά την εξέλιξη της κρίσης στη Μέση Ανατολή και είναι σε διαρκή επαγρύπνηση. Παρά το γεγονός ότι το βαρέλι Brent βρίσκεται σήμερα σε χαμηλότερα επίπεδα από πέρυσι (στα 77 δολάρια έναντι 82 δολαρίων), ο κ. Πιερρακάκης προειδοποίησε για τις «εξαιρετικά αρνητικές επιπτώσεις» που θα έχει ένα ενδεχόμενο κλείσιμο των Στενών, ενώ κάλεσε σε ψυχραιμία και τόνισε πως η κυβέρνηση προετοιμάζεται για να αντιμετωπίσει την ακρίβεια με μια σειρά μέτρων.
Η κυβέρνηση, όπως εξήγησε, έχει σχεδιάσει παρεμβάσεις που θα ανακοινωθούν στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης (ΔΕΘ), με έμφαση στη φορολογική ελάφρυνση και τη στήριξη της μεσαίας τάξης, ενώ παράλληλα παρακολουθεί την κατάσταση των δανειοληπτών, ειδικά αυτών που έχουν λάβει δάνεια σε ελβετικό φράγκο, ώστε να προλάβει πιθανές αρνητικές εξελίξεις. Συνολικά, το ενδεχόμενο ενός αποκλεισμού των Στενών αποτελεί μια πολύ σοβαρή απειλή για την Ελλάδα, καθώς η ενεργειακή ασφάλεια συνδέεται άμεσα με την οικονομική σταθερότητα και την εθνική ασφάλεια. Η ανάγκη για στρατηγικούς σχεδιασμούς, συνεργασίες και εναλλακτικές διαδρομές ενέργειας καθίσταται πιο επιτακτική από ποτέ, ώστε να περιοριστούν οι κίνδυνοι και οι αρνητικές επιπτώσεις που θα μπορούσαν να προκύψουν σε ένα τόσο ευαίσθητο γεωπολιτικά σημείο.
Content Original Link:
" target="_blank">
