Ο Σάντρο Μετζάντρα στο ΒΗΜΑ: «Αυτό που συμβαίνει στην Ευρώπη είναι μέρος του παγκόσμιου τοπίου»
Τον ιδεολογικό συσχετισμό αλλά και τον – καθόλου τυχαίο – χρονικό «συντονισμό» μεταξύ του νέου Ευρωπαϊκού Συμφώνου για τη Μετανάστευση και το Άσυλο (που προτάσσει την «ασφάλεια» και τις απελάσεις-επιστροφές), και των αντιμεταναστευτικών πολιτικών του αμερικανού πρόεδρου Ντόναλντ Τραμπ, επισημαίνει σε συνέντευξή του στο Βήμα ο καθηγητής Πολιτικής Θεωρίας στο Πανεπιστήμιο της Μπολόνια, Σάντρο Μετζάντρα, γνωστός για τη θεωρητικοποίηση εννοιών που σχετίζονται με τη μετανάστευση.
Οι οδηγίες για τις απελάσεις και επιστροφές, που περιέχονται στο προτεινόμενο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σύμφωνο, το οποίο θα αντικαταστήσει την υπάρχουσα Οδηγία Επιστροφής, στοχεύοντας στη δημιουργία ενός αποτελεσματικότερου και γρηγορότερου κοινού συστήματος για τις απελάσεις-επιστροφές (είτε στην πρώτη χώρα εισόδου – βλέπε: Ελλάδα και άλλες χώρες πρώτες υποδοχής – είτε σε τρίτες ασφαλείς χώρες εκτός Ευρώπης), είναι το σημείο που ανησυχεί ιδιαιτέρως τον ιταλό διανοούμενο. Το γεγονός μάλιστα ότι στόχος είναι κυρίως η αύξηση του ποσοστού επιστροφών (που σήμερα ανέρχεται στο 20%) ο Μετζάντρα θεωρεί ότι κρύβει σοβαρούς κινδύνους για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Στις 11 Ιουνίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε σχετική έκθεση, ζητώντας εκ νέου εντατικοποίηση των προσπαθειών για την υιοθέτηση από τα κράτη-μέλη του νέου συμφώνου, που πρέπει να έχει ενσωματωθεί στις εθνικές νομοθεσίες ως τις 12 Ιουνίου 2026 – στην Ελλάδα αναμένεται το νομοσχέδιο από το αρμόδιο υπουργείο από μέρα σε μέρα.
«Αυτό που παρακολουθούμε να συμβαίνει στην Ευρώπη είναι μέρος του παγκόσμιου τοπίου», υπογραμμίζει ο ιταλός ακαδημαϊκός. «Θεωρώ απαραίτητο να το συνδέσουμε με τα μαζικά πογκρόμ μεταναστών και τις απελάσεις τους, τον τελευταίο μήνα, στις ΗΠΑ. Πρόκειται για μια παγκόσμια στροφή, που συνδέεται με την επιστροφή στον μιλιταρισμό και με τη γενικευμένη άνοδο της Ακροδεξιάς», συνεχίζει ο διανοούμενος που έχει συμπράξει και με τον γάλλο φιλόσοφο Ετιέν Μπαλιμπάρ σε συλλογικές εκδόσεις για ζητήματα που εγείρει η μετανάστευση.
«Υπάρχει ο κίνδυνος να επανεμφανιστούν προσφυγικές δομές εκτός ελέγχου»
Ποιο είναι το σχόλιό σας για το νέο Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο, για το οποίο η έκθεση του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ προειδοποιεί πως «εγείρει ορισμένους κινδύνους για τα θεμελιώδη δικαιώματα, που συνδέονται σε μεγάλο βαθμό με την ταχύτητα της διαδικασίας στα σύνορα»;
«Χτίζει το γενικό πλαίσιο εντός του οποίου οι απελάσεις γίνονται ευκολότερες. Και, κατά κάποιον τρόπο, γίνονται ένα είδος κανονικού “μέτρου”. Eίναι φυσικά απαραίτητο να εξετάσουμε και τις κινήσεις μεμονωμένων κρατών-μελών, όπως η Ιταλία που εισηγείται την εξωτερίκευση της επιχείρησης των απελάσεων στην Αλβανία».
Αυτό μπορεί να υιοθετηθεί ευρύτερα ως ευρωπαϊκή πολιτική;
«Υπάρχει μια τέτοια μεσοπρόθεσμη ή και μακροπρόθεσμη τάση στην Ευρώπη. Πρέπει να κατανοήσουμε όμως γενικότερα τις νέες μετατοπίσεις. Και να συνειδητοποιήσουμε ότι ζούμε όχι το τέλος της παγκοσμιοποίησης, αλλά ένα διαφορετικό είδος παγκόσμιας συγκυρίας που χαρακτηρίζεται από τον μιλιταρισμό εν γένει, τα “πολεμικά καθεστώτα” και τους πολέμους. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, η στροφή κατά των μεταναστών και των προσφύγων είναι κεντρική».
Ποιο μπορεί να είναι το αποτέλεσμα απελάσεων στην πρώτη χώρα εισόδου, όπως στην Ελλάδα;
«Είναι δύσκολο να απαντήσουμε, αλλά έχουμε εμπειρίες από το πρόσφατο παρελθόν. Υπάρχει ο κίνδυνος να επανεμφανιστούν, σε πληθυντικό αριθμό, προσφυγικές δομές εκτός ελέγχου, σαν της Μόριας στη Λέσβο».
«Η ακροδεξιά είναι ένα είδος γενικής ευρωπαϊκής τάσης»
Πού οφείλεται η γενικευμένη διεθνής στροφή υπέρ των απελάσεων;
«Καταλυτικό ρόλο στην Ευρώπη παίζει η ακροδεξιά, η οποία δεν πιέζει μόνο στη Γερμανία και στη Γαλλία. Στην Πορτογαλία, το ακροδεξιό κόμμα Chega στις πρόσφατες εκλογές ξεπέρασε το 20%. Στη Ρουμανία μέχρι την τελευταία στιγμή “παιζόταν” η κατάληψη της εξουσίας από ακροδεξιό υποψήφιο με πρότυπο τον Τραμπ. Στην Ολλανδία κατέρρευσε ο κυβερνητικός συνασπισμός μετά την αποχώρηση των ακροδεξιών εταίρων, που εκβίαζαν για σκλήρυνση στο μεταναστευτικό.
Βλέπουμε λοιπόν ότι η ακροδεξιά είναι ένα είδος γενικής ευρωπαϊκής τάσης. Η Σοσιαλδημοκρατία τι κάνει; Αφομοιώνει τα εργαλεία της ακροδεξιάς για να ανακόψει τη δυναμική της. Έτσι στη Γερμανία βλέπουμε ότι η ακροδεξιά, παρότι δεν βρίσκεται στην κυβέρνηση, διαμορφώνει τις κυβερνητικές πολιτικές.
Αλλά η εμπειρία των δυο τελευταίων δεκαετιών έδειξε ότι οι σοσιαλδημοκράτες που προσπάθησαν να μιμηθούν την ακροδεξιά, για παράδειγμα στην Ιταλία, πλήρωσαν υψηλό τίμημα. Οι ψηφοφόροι προτιμούν το πρωτότυπο από το υποκατάστατο. Υπάρχει μια ακόμη παράμετρος που οδήγησε στην αντιμεταναστευτική στροφή.
Ο Τραμπ και το κοπιάρισμα του τραμπισμού. Παρατηρούμε εντέλει τον συντονισμό μεταξύ της ανόδου της ακροδεξιάς και των αντιμεταναστευτικών τάσεων στην Ευρώπη και της δεύτερης κυβέρνησης Τραμπ που ενισχύει την ακροδεξιά και στις δύο όχθες του Ατλαντικού».
«Χρειαζόμαστε ένα κίνημα ενάντια στη φιλοπολεμική ατμόσφαιρα»
Ποιο θα μπορούσε να είναι το «αντίδοτο» στις τάσεις που περιγράφετε;
«Νέες κοινωνικές δυνάμεις και μορφές αντίστασης που θα μπορέσουν να αμφισβητήσουν τον τραμπισμό διεθνώς. Δεν υπάρχει άλλος δρόμος. Διαφορετικά, η Ευρώπη που ξέραμε θα καταρρεύσει. Πρέπει να ηγηθεί αυτών των δυνάμεων ένα ισχυρό κίνημα ενάντια στον πόλεμο, πρώτα απ’ όλα, που σημαίνει όχι μόνο ενάντια στον πόλεμο στην Ουκρανία κι ενάντια στη γενοκτονία στη Γάζα, αλλά και γενικότερα ενάντια στη φιλοπολεμική ατμόσφαιρα που χαρακτηρίζει την τρέχουσα συγκυρία.
Είμαι αισιόδοξος. Πιστεύω ότι θα καταφέρουμε να οικοδομήσουμε μια τέτοια κοινωνική και πολιτική δύναμη. Που ίσως θα μπορεί να βασιστεί στις δυνάμεις που ήδη προϋπάρχουν στην Ευρώπη».
Content Original Link:
" target="_blank">
