Εuro Γυναικών 2025: Κλοτσιά στο ανδρικό κατεστημένο
Τι γυρεύει η αλεπού στο παζάρι; Μα, φυσικά, μια καλή λεία, σκεπτόμενη ίσως πονηρά ότι θα μείνει απαρατήρητη μέσα στο βουερό πλήθος. Αυτό που έκανε δηλαδή τη νύχτα της Κυριακής και ο πρίγκιπας Γουίλιαμ με τη συμμετοχή του στην τελετή απονομής του επάθλου του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος Ποδοσφαίρου Γυναικών στη νικήτρια εθνική ομάδα της χώρας του. Ο «Γουίλ», όπως τον αποκαλεί χαϊδευτικά η ακροδεξιά ταμπλόιντ εφημερίδα Sun, υπολόγιζε προφανώς ότι, μέσα στην εθνικιστική παραζάλη που προκάλεσε στην Αγγλία η νίκη, δεν θα γινόταν κανένας λόγος για τα απίστευτα νεοφεουδαρχικά προνόμια που διαθέτει ως ποδοσφαιρικός παράγοντας. Όπως, για παράδειγμα, για το διορισμό του το 2006 (όταν ήταν μόλις 24 ετών!) σε πρόεδρο της αγγλικής Ομοσπονδίας Ποδοσφαίρου (FA) και στη συνέχεια για την αναβάθμισή του (2024) σε Patron (Προστάτη) της ίδιας· ή για την ευχέρεια να παίρνει μαζί του στο βάθρο των επισήμων, σαν να είναι δικό του κτήμα, τη δεκάχρονη θυγατέρα του Σάρλοτ. Από τους έξι ενήλικες στο βάθρο, κατά τα άλλα, οι τέσσερις ήταν άντρες – μια όντως αναντίστοιχη σύνθεση ενόψει ενός γυναικείου Euro.
Αυτά και άλλα δείχνουν πόσο λίγο «ουδέτερη» και «αθώα» είναι σήμερα εκτός γηπέδου η μπάλα, όταν αυτή εργαλειοποιείται από τις πατριαρχικές ελίτ. Για να μείνουμε στον εθνικισμό: Αμέσως μετά τον τελικό αγώνα, η μία μετά την άλλη παίκτρια της Εθνικής Αγγλίας έσπευδε να δηλώσει στα μικρόφωνα πόσο σπουδαία ήταν η νίκη για τη χώρα της και πόσο περήφανη την κάνει που είναι Αγγλίδα. Οι εξέδρες, που φιλοξενούσαν τις και τους οπαδούς από την Αγγλία, ήταν βουτηγμένες στα εθνικά χρώματα, οι ιαχές ήταν επίσης εθνικιστικές. Σε αυτό βέβαια δεν υστερούσαν ούτε το ισπανικό στρατόπεδο ούτε οι άλλες ομάδες που συμμετείχαν στη διοργάνωση. Για το εάν και πόσο καλό ήταν το παιχνίδι στα γήπεδα, αντίθετα, δεν γινόταν πλέον λόγος. Το όλο γεγονός επιβεβαίωνε ότι, εκτός από την προσφορά θεάματος, η σημαντικότερη λειτουργία του ποδοσφαίρου σήμερα είναι η παραγωγή και αναπαραγωγή εθνικισμού. Αυτός, όσο και να εξωραΐζεται ως «πατριωτισμός της μπάλας», αποτελεί σήμερα την καλύτερη μαγιά για έναν επιθετικό πολιτικό εθνικισμό, ιδίως στο φόντο των πολέμων στην Ουκρανία και στη Μέση Ανατολή και του συναφούς γιγαντιαίου επανεξοπλισμού των χωρών του ΝΑΤΟ και όχι μόνο.
Το Εuro Γυναικών 2025 δεν άφησε όμως μόνο μια στυφή γεύση. Το αντίθετο, μάλιστα. Οι αγώνες έδειξαν ότι οι γυναίκες, αν και «μιμούνται» εν πολλοίς τους άντρες, κάνουν τελικά το δικό τους παιχνίδι – αγωνιστικά πιο πράο και αισθητικά πιο άρτιο. Αυτό, μαζί με το ενδιαφέρον που υποκινούν οι διεθνείς διοργανώσεις, ασκεί μαγνητική έλξη στη νεότερη ιδίως γενιά γυναικών. Ήδη την παραμονή του τελικού του Εuro, σύμφωνα με έρευνα της οργάνωσης «Ποδόσφαιρο Χωρίς Σύνορα», το 36% των κοριτσιών κάτω των 18 ετών στην Αγγλία δήλωνε τη θέλησή του να προσχωρήσει σε μια ποδοσφαιρική ομάδα.
Σημαίνει αυτό μεγαλύτερη συμμετοχή και περισσότερη χειραφέτηση; Ενίοτε, ναι. Στο πρόσφατο ακόμη παρελθόν οι περισσότερες (ανδροκρατούμενες) εθνικές ομοσπονδίες είχαν de facto απαγορεύσει στις γυναίκες το παιχνίδι, μην επιτρέποντάς τους να κάνουν χρήση των αθλητικών τους εγκαταστάσεων. Η αιτιολογία; Η μπάλα «αντίκειται στη γυναικεία φύση». Στη Γερμανία η απαγόρευση ήρθη το 1970, στην Αγγλία το 1971 – από την Παγκόσμια Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου, τη FIFA, και την αντίστοιχη ευρωπαϊκή (UEFA), μάλιστα, μόλις το 1980. Η άρση της απαγόρευσης, αποτέλεσμα της πίεσης των γυναικών, υπήρξε λοιπόν πράξη απελευθέρωσης – το ίδιο και η συνεχής διεύρυνση της συμμετοχής τους στο ποδοσφαιρικό και στο εν γένει αθλητικό γίγνεσθαι. Υπό αυτή την έποψη, το Euro 2025 και οι συνέπειές αποτελούν ένα γερό χειραφετητικό λάκτισμα, μια κλοτσιά στο αντρικό ποδοσφαιρικό κατεστημένο.
Από την άλλη, ωστόσο, υπάρχουν στενά –αν όχι ανυπέρβλητα– όρια στην ισότιμη συμμετοχή των γυναικών σε ανδρικά φέουδα, ιδίως τα θεσμικά. Η Αυστριακή πολιτικολόγος Εύα Κράισκι διαπίστωνε ότι εκείνο που εμποδίζει την ισοτιμία των γυναικών δεν είναι η απουσία τους ή η ελλιπής συμπερίληψή τους στους θεσμούς, αλλά η «αρσενική» φύση των θεσμών, που μυρίζει τεστοστερόνη, κοινώς βαρβατίλα. Η ανδρική ηγεμονία είναι σύμφυτη με την πατριαρχία. Αυτό αφορά τόσο τους πολιτικούς όσο και τους αθλητικούς θεσμούς. Ένα τρανταχτό παράδειγμα για τους τελευταίους είναι η ήδη αναφερθείσα αγγλική Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία, υπό την υψηλή ποδηγεσία του διαδόχου του αγγλικού θρόνου πρίγκιπα Γουίλιαμ («Γουίλ» και για μένα), στην οποία υπάγονται νομικά και οι γυναικείοι σύλλογοι.
Κάθε θεσμός, με πρώτον το κράτος, δεν έχει μόνο μια υλική, αλλά και μια άυλη πλευρά – αποτελεί, σύμφωνα με τον Νίκο Πουλαντζά (σε αναλογία προς το κεφάλαιο), μια «σχέση». Η σχέση αυτή, στην οποία συμπράττουν και οι υποτελείς τάξεις, «παίζεται», μπορεί δηλαδή, υπό την πίεση της μιας ή της άλλης πλευράς, να αλλάξει. Τέτοιες αλλαγές, συνήθως μικρές έως ανεπαίσθητες, συμβαίνουν καθημερινά, μπορούν όμως, υπό ακραίες συνθήκες, να οδηγήσουν σε ανατροπές, σε μια, ας πούμε, «Πρώτη Φορά Αριστερά», σαν εκείνη του ΣΥΡΙΖΑ.
Οι σημερινές συνθήκες δεν ευνοούν, ωστόσο, μια τέτοια ριζοσπαστική αλλαγή στον τομέα του γυναικείου ποδοσφαίρου. Κι αυτό επειδή η μπάλα σπρώχνεται όλο και περισσότερο στις δαγκάνες του νεοφιλελευθερισμού, οι βασικές αξίες του οποίου (ατομικισμός, απόδοση και επιβολή) κυριαρχούν πλέον στις ποδοσφαιρικές αρένες. Παρά τις θετικές αποκλίσεις της, γίνεται τελικά και η γυναικεία μπάλα έρμαιο αυτής της εξέλιξης – οι έρευνες δείχνουν ότι το μεγαλύτερο μέρος των επαγγελματιών ποδοσφαιριστριών αποδέχονται αυτές τις αξίες. Η πίεση της «αγοράς» είναι πάντως τεράστια. «Το γυναικείο ποδόσφαιρο έχει γίνει λαϊκό άθλημα», διαπίστωνε τις προάλλες στον Guardian (26.07.2025) ο πρώην άσος της Εθνικής Γερμανίας και της Μπάγερν Μονάχου και νυν ποδοσφαιρικός μάνατζερ Φίλιπ Λαμ. «Είναι ο ιδανικός χρόνος για να επενδύσει κανείς σε αυτό. Μια έρευνα αγοράς της Nielsen συμπεραίνει ότι θα είναι ένα από τα πέντε σημαντικότερα σπορ σε πέντε χρόνια. […] Το κοινό είναι νεότερο, περισσότερο γυναικείο και δείχνει να έχει περισσότερο χρήμα από ό,τι στα παιχνίδια των ανδρών. Οι γυναίκες αλλάζουν το περιβάλλον». Αλλάζοντας και οι ίδιες, στο πνεύμα του νεοφιλελευθερισμού.
Ο τελευταίος δεν αποτελεί ωστόσο προδιαγεγραμμένη μοίρα. Όσο γεγονός είναι ότι, με τις σημερινές δυνάμεις/αδυναμίες τους, οι γυναίκες δεν μπορούν να αλλάξουν συθέμελα τις πατριαρχικές δομές στο ποδόσφαιρο, άλλο τόσο αλήθεια είναι ότι μπορούν να βελτιώνουν καθημερινά τη θέση τους, προβάλλοντας μεθοδικά τις απαιτήσεις τους στο πολιτικό και αθλητικό κατεστημένο. Σε αυτό δεν μπορεί να τις εμποδίσει κανείς. Ούτε και στο να καταφέρουν, ευκαιρίας δοθείσης, κλοτσιές στις βασιλικές αλεπούδες που περιφέρονται ακόμα ανενόχλητες στο παζάρι.
(Ο Νίκος Χειλάς είναι Δημοσιογράφος – Άρθρο στο Ινστιτούτο ΕΝΑ)
Content Original Link:
" target="_blank">
