Εκλογική «Σούπερ Κυριακή»: Ανατροπές, γρίφοι και ανοιχτοί λογαριασμοί
Μια μεγάλη ανατροπή, μια νίκη χωρίς πλειοψηφία και ένα οριακό αποτέλεσμα του οποίου η τύχη θα κριθεί την 1η Ιουνίου συνοψίζουν τη χθεσινή εκλογική «Σούπερ Κυριακή», κατά την οποία οι πολίτες σε Ρουμανία, Πολωνία και Πορτογαλία προσήλθαν στις κάλπες, με σημαντικό αποτύπωμα για το σύνολο της Ε.Ε.
Ρουμανία: Ο μετριοπαθής καθηγητής που έκανε την ανατροπή
Αναμφίβολα, η νίκη του φιλοευρωπαίου, φιλοδυτικού Νικούσορ Νταν στις προεδρικές εκλογές στη Ρουμανία αποτελεί το πολιτικό χαϊλάιτ της χθεσινής βραδιάς. Αφενός επειδή προέκυψε έπειτα από μια τεράστια ανατροπή συγκριτικά με το αποτέλεσμα του α΄ γύρου. Αφετέρου επειδή «μπλόκαρε» τον ακροδεξιό Γκεόργκε Σιμιόν –επονομαζόμενο από κάποιους ως «Τραμπ των Καρπαθίων» και για το ύφος και για τις πολιτικές θέσεις– που είχε κυριαρχήσει στην πρώτη εκλογική Κυριακή.
Συγκεκριμένα, με καταμετρημένο το 99,8% των αποτελεσμάτων, ο μετριοπαθής δήμαρχος Βουκουρεστίου καταγράφει ποσοστό 53,8%, έναντι 46,2% του Σιμιόν, ο οποίος στον α΄ γύρο είχε κόψει πρώτος το εκλογικό νήμα με ποσοστό 41% έναντι 21% του Νταν.
Σύμφωνα με αναλύσεις που είδαν προεκλογικά το φως της δημοσιότητας, κλειδί για τον β΄ γύρο θα ήταν τα ποσοστά συμμετοχής. Ειδικότερα, υπήρξε η εκτίμηση ότι όσο περισσότεροι πολίτες προσέλθουν στις κάλπες, τόσο θα αυξάνονταν οι πιθανότητες του Νταν να «γυρίσει» το παιχνίδι. Ετσι κι έγινε – παρά τις πρόωρες δηλώσεις αμφισβήτησης των exit poll από τον Σιμιόν, ο οποίος τελικά αναγνώρισε την ήττα του. Οπως αναφέρει το Politico, η συμμετοχή που έφτασε χθες το 65%, αποτελεί τη μεγαλύτερη στη χώρα από το 1996.
Ο 55χρονος Νταν πριν μπει στον στίβο της πολιτικής υπήρξε μαθηματικός με ακαδημαϊκές περγαμηνές. Στις εκλογές κατέβηκε ως ανεξάρτητος υποψήφιος και υιοθέτησε μια ρητορική σαφώς πιο μειλίχια και μετριοπαθή συγκριτικά με τις έντονες κορόνες α λα Τραμπ του αντιπάλου του.
Τραμπ θύμισε σε πολλούς και η κίνηση του Σιμιόν να χρίσει εαυτόν νέο πρόεδρο της Ρουμανίας, παρότι τα πρώτα αποτελέσματα έδειχναν ήττα του. Νωρίς την Κυριακή, μάλιστα, ο υποψήφιος της Ακρας Δεξιάς είχε υποστηρίξει πως είχε στοιχεία ότι 1,8 εκατ. νεκροί πολίτες βρίσκονταν στις εκλογικές λίστες, ανακοινώνοντας ότι το κόμμα του θα προχωρήσει σε «παράλληλη» καταμέτρηση. Επιπλέον, είχε κάνει λόγο για απειλές κατά ηλικιωμένων ψηφοφόρων ώστε να ψηφίσουν τον Νταν. Λίγες ώρες μετά αναγνώρισε το αποτέλεσμα γράφοντας στα σόσιαλ μίντια ότι η νίκη του Νταν αποτελεί «βούληση του ρουμανικού λαού».
Κλίμα
Η καμπάνια του Σιμιόν αντικατοπτρίζει, κατά πολλούς, το συνολικά τεταμένο πολιτικό κλίμα που επικρατεί στη Ρουμανία. Λίγοι μόλις μήνες, άλλωστε, έχουν περάσει από όταν το συνταγματικό δικαστήριο της χώρας ακύρωσε την εκλογή του Καλίν Γκεοργκέσκου –ενός φιλορώσου, επικριτή του ΝΑΤΟ και της βοήθειας στην Ουκρανία– με την κατηγορία ότι στην εκλογή του ενεπλάκησαν ξένες δυνάμεις. Η απόφαση του δικαστηρίου προκάλεσε οργή στους Ρουμάνους πολίτες, ακόμη και σε εκείνους που δεν στήριξαν τον Γκεοργκέσκου.
Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, ο νικητής της χθεσινής εκλογικής αναμέτρησης αναγνώρισε ότι χρειάζεται χρόνος ώστε η χώρα να αφήσει πίσω τις εντάσεις και την πόλωση της προηγούμενης περιόδου.
Σε κάθε περίπτωση, από σήμερα, ο Νταν –του οποίου η νίκη προκάλεσε ανακούφιση στις Βρυξέλλες– ξεκινά συνομιλίες με τα τέσσερα φιλοδυτικά κόμματα του Κοινοβουλίου, καθώς και με εκπροσώπους κομμάτων που αντιπροσωπεύουν εθνικές μειονότητες, με σκοπό να σχηματίσει κυβέρνηση πλειοψηφίας.
Πολωνία: Στην κόψη του ξυραφιού
Ντέρμπι, με οριακό αποτέλεσμα, σημειώθηκε στις προεδρικές κάλπες στην Πολωνία, εκεί όπου στον α΄ γύρο κοντραρίστηκαν από τη μία ο κεντρώος Ραφάλ Τρζασκόφσκι –εκλεκτός του πρωθυπουργού Ντόναλντ Τουσκ– και από την άλλη ο συντηρητικός Κάρολ Ναβρότσκι, τυπικά ανεξάρτητος, αλλά επί της ουσίας στηριζόμενος από το εθνολαϊκιστικό κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη.
Η κρισιμότητα της προεδρικής κάλπης στην Πολωνία σχετίζεται με το γεγονός ότι από την εκλογή Τουσκ και μετά ο πρωθυπουργός και ο πρόεδρος της χώρας (μέχρι σήμερα ο συντηρητικός, λαϊκιστής Αντρέι Ντούντα) βρίσκονται σε ρήξη, με τον δεύτερο να μπλοκάρει πρωτοβουλίες του πρώτου. Με δεδομένο ότι ο Ντούντα δεν έχει δικαίωμα επανεκλογής, η κάλπη της 1ης Ιουνίου είναι κομβική για την κυβέρνηση Τουσκ, η οποία σε περίπτωση νίκης του εκλεκτού της Τρζασκόφσκι θα είναι σε θέση να διαμορφώσει με μεγαλύτερη αυτονομία την πολιτική της ατζέντα.
Το αποτέλεσμα, πάντως, με βάση τα δεδομένα που προέκυψαν από το exit poll μοιάζει άκρως οριακό. Ο Τρζασκόφσκι συγκεντρώνει ποσοστό 30,8% και ο Ναβρότσκι 29,1%. Οι δημοσκοπήσεις έδιναν προεκλογικά στον Τρζασκόφσκι μεγαλύτερο αέρα, επομένως το τελικό αποτέλεσμα του α΄ γύρου αφήνει σαφές περιθώριο στους αναλυτές να μιλούν για θετικό μομέντουμ του συντηρητικού υποψηφίου. Ο Μπάρτος Ριντλίνσκι, πολιτικός επιστήμονας, επισημαίνει ότι ενόψει του β΄ γύρου ο Τρζασκόφσκι θα πρέπει να διευρύνει το ακροατήριό του ώστε να κερδίσει τις εκλογές.
Συμμαχίες
Οπως επισημαίνει το Politico, ο δήμαρχος Βαρσοβίας θα επικεντρωθεί στην προσέλκυση φιλελεύθερων, κεντροαριστερών ή και αριστερών ακροατηρίων, την ώρα που ο Ναβρότσκι θα «επενδύσει» κυρίως στο 15,4% που συγκέντρωσε ο ακροδεξιός υποψήφιος Σλάβομιρ Μέντζεν. Μάλιστα, σε χθεσινή του δήλωση, κάλεσε ευθέως τον Μέντζεν σε σύμπλευση λέγοντας πως «και οι δύο επιθυμούμε μια ανεξάρτητη, ισχυρή και ασφαλή Πολωνία».
Αξίζει να σημειωθεί ότι το κεντροδεξιό κόμμα «Πολωνία 2050» και η υποψηφιότητα του Σίμον Χοουόβνια συγκέντρωσαν 4,8%, ενώ η υποψήφια της Αριστεράς, Μαγκνταλένα Μπέιατ, 4,1%. Και τα δύο κόμματα συμμετέχουν στον κυβερνητικό συνασπισμό του Ντόναλντ Τουσκ, επομένως θεωρείται δεδομένο ότι ο Τρζασκόφσκι, στον δρόμο για τον β΄ γύρο της 1ης Ιουνίου, θα απευθυνθεί στα ακροατήριά τους.
Το Politico, πάντως, στέκεται ιδιαίτερα στο υψηλό ποσοστό που φαίνεται να καταγράφει ένας άλλος υποψήφιος. Ο λόγος για τον ακροδεξιό, αντισημίτη, Γκρεγκόρζ Μιχάλ Μπράουν, ο οποίος συγκεντρώνει ποσοστό άνω του 6%. Ο υποψήφιος της Ακρας Αριστεράς, δε, κόμμα το οποίο δεν στηρίζει τον συνασπισμό του Τουσκ, συγκέντρωσε ποσοστό 5,2%. Κατά το Politico, με βάση τα έως τώρα δεδομένα, τα κόμματα που εναντιώνονται στον συνασπισμό του Τουσκ συγκέντρωσαν αθροιστικά υψηλότερο ποσοστό, στοιχείο που δείχνει ότι το μονοπάτι του Τρζασκόφσκι προς τη νίκη θα είναι δύσβατο.
Πορτογαλία: Αβέβαιο κυβερνητικό μέλλον
Οσον αφορά τις βουλευτικές εκλογές στην Πορτογαλία, οι δημοσκοπήσεις επιβεβαιώθηκαν μεν για το πρώτο κόμμα και την επικράτηση του απερχόμενου πρωθυπουργού Μοντενέγκρο, όμως το τοπίο για την επόμενη ημέρα παραμένει θολό.
Συγκεκριμένα, ο κεντροδεξιός Μοντενέγκρο με ποσοστό 32,1% κόβει πρώτος το νήμα, όμως καταλαμβάνει 89 έδρες, αριθμό αρκετά μικρότερο σε σχέση με τις 116 που απαιτούνται για τον σχηματισμό κυβέρνησης.
Αποκαρδιωτικό ήταν το αποτέλεσμα για το κεντροαριστερό Σοσιαλιστικό Κόμμα του Πέδρο Νούνο Σάντος. Ο Σάντος, αφού είδε το κόμμα του να βυθίζεται στο 23,4% χάνοντας 20 έδρες στο Κοινοβούλιο, υπέβαλε την παραίτησή του. Οπως σχολιάζει το Politico, το εκλογικό σώμα φαίνεται πως τιμώρησε την επιμονή των Σοσιαλιστών να οδηγήσουν τη χώρα σε μια ακόμη εκλογική διαδικασία – την τρίτη τα τελευταία τρία χρόνια. Υπενθυμίζεται πως οι εκλογές προκηρύχθηκαν αφότου η κυβέρνηση του Μοντενέγκρο «έπεσε» στη Βουλή με φόντο δημοσιεύματα σχετικά με συναλλαγές μιας εταιρείας συμβούλων που ίδρυσε, η οποία τώρα διευθύνεται από τους γιους του.
Ιδιο αριθμό εδρών με τους Σοσιαλιστές συγκέντρωσε –με βάση τα έως τώρα δεδομένα– το ακροδεξιό Chega, το οποίο αποτελεί την ανερχόμενη πολιτική δύναμη της εγχώριας πολιτικής σκηνής.
Ο Μοντενέγκρο, πάντως, έχει αποκλείσει κάθε πιθανότητα κυβερνητικής συμμαχίας με το Chega, γεγονός που πιθανώς θα καταστήσει αναγκαία την ανοχή των Σοσιαλιστών στη διαδικασία σχηματισμού μιας κεντροδεξιάς κυβέρνησης μειοψηφίας.
Οι σχέσεις μεταξύ των κομμάτων πάντως έχουν διαταραχθεί και δεν είναι σαφές αν η Κεντροαριστερά θα είναι πρόθυμη να επιτρέψει στην Κεντροδεξιά να κυβερνήσει αυτή τη φορά.
Αστερίσκοι
Σε κάθε περίπτωση, δεν θα είναι ο Σάντος εκείνος που θα αποφασίσει για λογαριασμό των Σοσιαλιστών. Ο γραμματέας του κόμματος παραιτήθηκε στη σκιά της χειρότερης εκλογικής καταγραφής του κόμματος από το 1987. Φαβορί να διαδεχτεί τον Σάντος είναι Χοσέ Λουίς Καρνέιρο, πρώην υπουργός των κυβερνήσεων του Αντόνιο Κόστα. Πριν από την εκλογή νέου ηγέτη, πάντως, το κόμμα θα οδηγηθεί σε συνέδριο. Τα εσωκομματικά των Σοσιαλιστών, λοιπόν, είναι πιθανό να «φρενάρουν» και τη διαδικασία σχηματισμού κυβέρνησης.
Το Σύνταγμα της Πορτογαλίας δεν ορίζει κάποια χρονική προθεσμία για τον σχηματισμό νέας κυβέρνησης, ούτε περιλαμβάνει ρήτρα που θα επέβαλλε τη διάλυση του Κοινοβουλίου εάν οι βουλευτές δεν υπερψηφίσουν τον νέο πρωθυπουργό.
Ωστόσο, απαγορεύει τη διενέργεια πρόωρων εκλογών εντός έξι μηνών από τις τελευταίες εκλογές ή κατά τη διάρκεια των τελευταίων έξι μηνών της θητείας του προέδρου. Δεδομένου ότι η θητεία του προέδρου, Μαρσέλου Ρεμπέλου ντε Σόουζα, λήγει τον Μάρτιο του 2026, το νωρίτερο που θα μπορούσαν να διεξαχθούν νέες εθνικές εκλογές είναι στα τέλη της άνοιξης του επόμενου έτους.
Με πληροφορίες από POLITICO, BBC και Guardian
Εξωτερική φωτογραφία: REUTERS/Andreea Campeanu
Content Original Link:
" target="_blank">
