Ο Πούτιν «διαπραγματεύεται» στο μέτωπο
Οι πρώτες ύστερα από τρία χρόνια απευθείας συνομιλίες μεταξύ Ρώσων και Ουκρανών, που ξεκίνησαν την Παρασκευή στην Κωνσταντινούπολη, συνιστούν μείζονα εξέλιξη στην πιο παρατεταμένη και αιματηρή σύγκρουση επί ευρωπαϊκού εδάφους μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Και αυτό παρά το γεγονός ότι οι ελπίδες για άμεση κατάπαυση του πυρός ήταν ελάχιστες, καθώς ο Βλαντιμίρ Πούτιν δεν πήγε, τελικά, στην Τουρκία, όπου έστειλε μια μεσαίου επιπέδου ρωσική αντιπροσωπεία.
Ωστόσο ο Ντόναλντ Τραμπ απέφυγε να τιμωρήσει τη Ρωσία με νέες κυρώσεις και με ογκώδη αύξηση της στρατιωτικής βοήθειας στο Κίεβο, όπως τον πίεζαν οι Ευρωπαίοι, αλλά και τα ψυχροπολεμικής νοοτροπίας «γεράκια» από το κατεστημένο των Ρεπουμπλικανών. Αντίθετα, εκείνο που συμπέρανε είναι ότι επείγει να συναντηθεί με τον Ρώσο ομόλογό του γιατί μόνο έτσι, κατά την εκτίμησή του, μπορεί να βρεθεί λύση στο Ουκρανικό. Μια τοποθέτηση που ακούγεται κυνική, αφού αφήνει σε δεύτερο πλάνο τους άμεσα ενδιαφερόμενους Ουκρανούς, όπως και τους Ευρωπαίους, αλλά δεν στερείται λογικής.
Την εξέλιξη αυτή προσπάθησαν να προλάβουν οι ηγέτες της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Βρετανίας και της Πολωνίας, που συνάντησαν στο Κίεβο τον Ζελένσκι το Σάββατο 10 Μαΐου. Εκεί κάλεσαν, σε ύφος τελεσιγράφου, τον Πούτιν να συμφωνήσει εκεχειρία, απειλώντας με ολοκληρωτικό εμπάργκο στις εξαγωγές ρωσικού πετρελαίου και δευτερογενείς κυρώσεις σε όσες χώρες και εταιρείες συναλλάσσονται με τη Ρωσία. Σε αυτή τη γραμμή, οι Μακρόν, Μερτς, Στάρμερ και Τουσκ ήλπιζαν να ρυμουλκήσουν και τον Τραμπ.
Οπως ήταν αναμενόμενο, ο Πούτιν τους αγνόησε: στα τρία χρόνια που πέρασαν, η ρωσική οικονομία αποδείχθηκε εξαιρετικά ανθεκτική, παρά τα πλήγματα που δέχθηκε από αλλεπάλληλα κύματα δυτικών κυρώσεων. Εξάλλου, οι Ουκρανοί γνωρίζουν και οι πάντες αναγνωρίζουν ότι οι Ευρωπαίοι δεν είναι σε θέση να αναπληρώσουν τα τεράστια κενά που θα άφηνε ενδεχόμενη αναστολή της αμερικανικής στρατιωτικής βοήθειας στο Κίεβο. Ετσι κι αλλιώς η ρωσική πολεμική βιομηχανία παράγει αυτή τη στιγμή επτά φορές περισσότερα πυρομαχικά από όλες τις χώρες του ΝΑΤΟ μαζί.
Ο ίδιος ο Ζελένσκι, ανεξάρτητα από τις προπαγανδιστικού χαρακτήρα δημόσιες τοποθετήσεις του, βρίσκεται υπό ασφυκτική πίεση. Ο ρωσικός στρατός, αφού του στέρησε το μοναδικό αξιόλογο διαπραγματευτικό χαρτί, δηλαδή τον μικρό θύλακο που κατείχαν οι Ουκρανοί στη ρωσική περιφέρεια του Κουρσκ, έχει επιταχύνει το τελευταίο διάστημα την προώθησή του στο ανατολικό μέτωπο του Ντονέτσκ και στο νότιο της Ζαπορίζια.
Μάλιστα στο Κίεβο φοβούνται ότι, καθώς ο υδράργυρος ανεβαίνει και η λάσπη στεγνώνει, οι Ρώσοι ετοιμάζονται για μεγάλη επίθεση στο Ντονέτσκ, με στόχο τις δύο μεγάλες πόλεις που έχουν απομείνει στους Ουκρανούς, το Σλοβιάνσκ και το Κραματόρσκ. Το τεράστιο, άλυτο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν είναι η αδυναμία αναπλήρωσης των απωλειών. Στα τρία χρόνια του πολέμου, ο πληθυσμός των περιοχών που ελέγχει το Κίεβο έπεσε από 41 σε 31 εκατομμύρια λόγω απωλειών εδαφών και στρατευμάτων, λιποταξιών και κύματος φυγής στο εξωτερικό.
Φοβούνται αντεπίθεση – Στο Κίεβο φοβούνται ότι, καθώς ο υδράργυρος ανεβαίνει και η λάσπη στεγνώνει, οι Ρώσοι ετοιμάζονται για μεγάλη επίθεση στο Ντονέτσκ, με στόχο τις δύο μεγάλες πόλεις που έχουν απομείνει στους Ουκρανούς, το Σλοβιάνσκ και το Κραματόρσκ.
Ακόμη και πριν ξεκινήσει η ρωσική εισβολή, ο Πούτιν πίστευε ότι η επίλυση του Ουκρανικού ήταν υπόθεση των ΗΠΑ και της Ρωσίας, καθώς έβλεπε τον Ζελένσκι ως ενεργούμενο και τους Ευρωπαίους ως υποτελείς της Ουάσιγκτον. Ανίχνευσε τα περιθώρια συμβιβασμού στη συνάντησή του με τον Μπάιντεν, που έγινε στη Γενεύη τον Ιούνιο του 2021, αλλά σύντομα ένιωσε εξαπατημένος.
Τον Νοέμβριο του ίδιου χρόνου, οι υπουργοί Εξωτερικών των ΗΠΑ και της Ουκρανίας, Αντονι Μπλίνκεν και Ντμίτρο Κουλέμπα, υπέγραψαν συμφωνία στρατηγικής συνεργασίας με την οποία οι Αμερικανοί υποστήριζαν την ένταξη των Ουκρανών στο ΝΑΤΟ, κάτι που αποτελεί κόκκινο πανί για όλους τους Ρώσους, ακόμη και τους πιο φιλελεύθερους. Μάλιστα ο Μπλίνκεν, σε συνάντηση με τον Ρώσο ομόλογό του Σεργκέι Λαβρόφ, αρνήθηκε να δεσμευτεί ότι οι Αμερικανοί δεν θα εγκαθιστούσαν επί ουκρανικού εδάφους πυραύλους Τόμαχοκ, που μπορούν να φθάσουν μέσα σε 35 λεπτά στη Μόσχα.
Στις 24 Φεβρουαρίου ξεκίνησε η ρωσική εισβολή με σαφή στόχο την ανατροπή του Ζελένσκι και την εγκατάσταση κυβέρνησης αποδεκτής από τη Ρωσία. Ωστόσο, σε μόλις τέσσερις ημέρες ξεκίνησαν οι πρώτες ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις μεταξύ των εμπολέμων στη Λευκορωσία. Στις 10 Μαρτίου, νέος γύρος διαπραγματεύσεων έλαβε χώρα στην Αττάλεια της Τουρκίας, για να μεταφερθούν στη συνέχεια στην Κωνσταντινούπολη. Στις 24 του μηνός υπήρξε σχέδιο συμφωνίας που αποτυπώθηκε σε κοινό ανακοινωθέν. Το εν λόγω ντοκουμέντο δεν δόθηκε στη δημοσιότητα, αλλά έπεσε στα χέρια του Foreign Affairs, που μας ενημέρωσε για το περιεχόμενό του τον Απρίλιο του 2024.
Το κεντρικό σημείο της συμφωνίας ήταν ότι η Ουκρανία θα είναι χώρα ουδέτερη, εκτός ΝΑΤΟ, χωρίς ξένα στρατεύματα. Ενα νέο Σύνταγμα θα κατοχυρώνει την ουδετερότητα, όπως και το καθεστώς αυτονομίας των ρωσόφωνων περιοχών. Προβλέπονται επίσης συγκεκριμένα όρια στις διαστάσεις και στα οπλικά συστήματα του ουκρανικού στρατού.
Σε αντάλλαγμα, η Ρωσία δέχεται την ένταξη των γειτόνων της στην Ε.Ε. (σημαντική υποχώρηση, αν θυμηθούμε ότι η κρίση του Μαϊντάν, το 2014, πυροδοτήθηκε από την άρνηση του φιλορώσου προέδρου Γιανουκόβιτς να προωθήσει την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας). Επιπλέον, δέχεται να παίξουν ρόλο εγγυητριών δυνάμεων τα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας ή και άλλες χώρες, όπως η Γερμανία, ο Καναδάς, η Ιταλία, η Τουρκία, η Πολωνία και το Ισραήλ.
Το κοινό ανακοινωθέν της Κωνσταντινούπολης δεν επισημοποιήθηκε ποτέ. Την 1η Απριλίου, ουκρανικά και δυτικά Μέσα εμφάνισαν οπτικό υλικό που πιστοποιούσε, κατά το Κίεβο, αποτρόπαιες σφαγές αμάχων από τον ρωσικό στρατό στην Μπούτσα και στο Ιρπίν – κάτι που η Μόσχα διέψευσε. Στις 9 του μηνός, ο Βρετανός πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον πήγε στο Κίεβο, όπου κάλεσε τον Ζελένσκι να απορρίψει τη συμφωνία και να συνεχίσει τον πόλεμο, καθιστώντας σαφές ότι ακόμη κι αν υπέγραφε, το ΝΑΤΟ δεν θα αναγνώριζε τα τετελεσμένα.
Κόκκινες γραμμές – Η προοπτική ενός μεγάλου συμβιβασμού Τραμπ – Πούτιν παραμένει αμφίβολη, καθώς το Κρεμλίνο δεν εννοεί να διαλύσει την «ατσάλινη φιλία» με την Κίνα, ούτε να ανεχθεί μια Ουκρανία, αν όχι de jure, τουλάχιστον
de facto μέλος του ΝΑΤΟ.
Ηταν η εποχή που ηγέτες της Δύσης πίστευαν ότι ο πόλεμος θα έφερνε την ανατροπή του Πούτιν ή ακόμη και τον κατακερματισμό της Ρωσίας. «Για όνομα του Θεού, αυτός ο άνθρωπος δεν μπορεί να βρίσκεται στην εξουσία», δήλωσε ο Τζο Μπάιντεν την άνοιξη του 2022. Δύο χρόνια αργότερα, η σημερινή εκπρόσωπος εξωτερικής πολιτικής της Ε.Ε. Κάγια Κάλας έλεγε: «Η ήττα της Ρωσίας δεν θα είναι κάτι κακό γιατί… υπάρχουν πολλά διαφορετικά έθνη μέσα σε αυτήν… Αν έχεις πολλά έθνη, δεν είναι κακό η μεγάλη δύναμη να γίνει πολύ μικρότερη».
Καλώς ή κακώς, οι Δυτικοί έπαιξαν και έχασαν αυτό το στοίχημα. Σήμερα, ο ειδικός απεσταλμένος και εξ απορρήτων του Τραμπ, Στιβ Γουίτκοφ, δηλώνει ότι το ντοκουμέντο της Κωνσταντινούπολης μπορεί να αποτελέσει βάση εκκίνησης στην αναζήτηση λύσης, κάτι που οι Ουκρανοί δεν θέλουν να ακούν. Σε κάθε περίπτωση, η προοπτική ενός μεγάλου συμβιβασμού Τραμπ – Πούτιν παραμένει αμφίβολη.
Διαψεύδοντας τις προσδοκίες του Αμερικανού προέδρου, ο Πούτιν κατέστησε σαφές ότι δεν εννοεί να διαλύσει την «ατσάλινη φιλία» του με την Κίνα του Σι Τζινπίνγκ, ούτε είναι διατεθειμένος να ανεχθεί μια Ουκρανία που θα είναι, αν όχι de jure, τουλάχιστον de facto στο ΝΑΤΟ, οπλισμένη σαν αστακός και με δυτικά στρατεύματα στα εδάφη της. Με αυτά τα δεδομένα, το μέγιστο που μπορεί να αναμένει κανείς σε αυτή τη φάση είναι το πέρασμα από τον ανοιχτό πόλεμο σε μια «παγωμένη σύγκρουση», τύπου Κορέας. Αλλά ακόμη και αυτό φαίνεται για την ώρα αρκετά μακρινό.
Content Original Link:
" target="_blank">
